Efes Selçuk Belediyesi ev sahipliğinde halka açık şekilde
gerçekleştirilen oturumu, Başka Bir Siyaset Okulu’nun Direktörü Elmas
Arusmodere etti. Oturum Arus’un, başkanı olduğu Sıfır Ayrımcılık Derneği
tarafından Prof. Dr. Fikret Adaman öncülüğünde, Şubat ayında gerçekleştirilen
“COVID - 19’un Türkiye’deki Roman Toplulukları Üzerindeki Sosyo-ekonomik Etki
Araştırması” başlıklı araştırma hakkında bilgi vermesiyle başladı.
Bu araştırma ışığında konuşmaya başlayan Prof. Dr. Fikret
Adaman, Türkiye bağlamında “Romanlar” olarak bilinen Roman, Dom, Lom ve Abdal
gruplarının pandemi nedeniyle karşılaştıkları sorunları tespit ettiklerini,
sunulan yardımlara erişim imkan ve kapasitelerini incelediklerini dile getirdi.
Adaman, Romanların ağırlıklı olarak kayıt dışı alanlarda,
güvencesiz, niteliksiz ve düşük gelirli işlerde çalıştıklarını ifade etti.
“Bu da beraberinde gelecek nesli de kuşatan bir yoksulluk sarmalı yaratıyor.
Böylesi bir ortamda çalışan bir ebeveynin çocuklarının iyi eğitim almaları
ihtimali çok düşük. Ayrıca çocukların hane gelirine katkı sağlamak için
çalışma hayatına sokulması yolunda da bir baskı doğuyor. Dolayısıyla yeni
kuşak düşük beşerî sermaye ile hayata başlayıp onlar da kendilerine
ebeveynleri gibi güvencesiz, niteliksiz ve düşük gelirli işlerde yer
bulabiliyor. Bu sarmalın yapısal reformlar yapılmadan kırılabilmesi pek mümkün
görünmüyor.” şeklinde konuştu.
Ağustos-Aralık 2021 tarihleri arasında, Artvin, İzmir,
Edirne, Gaziantep ve Şanlıurfa’da 178 Romanla yapılan görüşmelerin
sonucunda, görüşülen ailelerin
neredeyse tamamının sosyal destek programı dahilinde ilk 1.000 TL’lik sosyal
yardımı alabildiği, ama arkasından gelen 1.000’er TL’lik yardımlara ve “Biz
Bize Yeteriz Türkiye’m” Kampanyası kapsamında verilen yardımlara ulaşamadığı
bilgisini veren Adaman, Romanların yardımlara başvuru esnasında zorluklarla
karşılaştığını ve “ihtiyaç sahibi” olarak görülmediklerini kaydetti. Toplumun
yoksulluğun tespiti sırasında sosyal dışlanmaya maruz kaldıklarını, evde
buzdolabı, LCD ekran TV sahibi olmanın ya da hurda toplama işi için kullanılan
döküntü bir aracın sosyal yardımlara ulaşma sırasında bir engel
teşkilettiğini belirtti.
“Roman Okulları”
Birlikte Yaşama Kültürünü Engelliyor
Adaman, Roman çocuklarının ekonomik sıkıntılar, beraberinde
gelen barınma-ısınma-beslenme sorunları, okulda karşılaşılan ayrımcılıklar ve
kimi durumlarda evlerinden edilme ya da kimlik belgesine sahip olmama gibi
çoklu nedenlerle eğitime erişimde ciddi sıkıntılar yaşadığına dikkat çekti.
“Bu durum da çocukların eğitim başarısını düşürmenin yanı sıra eğitime devam
etme imkân ve istekliliğinin olumsuz etkilenmesine sebep oluyor. Kimi
durumlarda Roman çocukların ‘Roman okulları’ olarak bilinen salt Roman
çocukların kayıt olabileceği okullara gitmeleri Roman olmayan çocukların
birlikte yaşama kültürü geliştirebilmelerinin ön yargılardan bağımsız Roman
çocuklarla temas etmelerinin önünde engel teşkil ediyor.” diye konuştu.
Sosyal Konutlar
İhtiyaca Cevap Vermiyor
Adaman, araştırmaya dayanarak “Romanlar, içinde bulunduğu
ekonomik imkansızlıkların altlığını oluşturan güvencesizlik ve fiziki
ayrıştırma nedenleriyle son derece kötü koşullarda barınmaya mecbur. Roman
grupların yaşadığıyerleşkeler yıkımlara ve kentsel dönüşüme en açık alanlar.
Roman mahallelerindeki evlerin çoğunun imar çapı olduğu, ancak hanede
oturanların arazi tapusunun kendisinde olmadığı da biliniyor. Kentsel dönüşüm
ise ilave bir sıkıntı katmanı oluşturuyor: Romanların genelde ihtiyaçları
dikkate alınmaksızın şehir merkezlerinden uzakta yapılan sosyal konutlara
yerleştirilmelerinin beraberinde ilave sıkıntılar doğurması da kaçınılmaz”
bilgisini verdi.
Politika Önerileri
Neler?
Oturumda araştırmanın bulgularına dayanarak, Romanların
pandemininuğradığı hasarların iyileştirilmesi ve gelecekteki benzer krizler
karşısındadayanıklılığının artırılması için uygulanması gereken politikaların
başlıkları şöyle sıralandı.
Kayıt dışı ekonominin kayıtlı hale dönüştürülmesi, eğitim ve
sağlıkta hak-temelli yaklaşımın gerçek anlamda uygulanması, vatandaşlık geliri
uygulamasının başlatılması, hanelerde gider düşürücü önlemlerin alınması,
mahallelerde öğrenci etüt merkezlerinin kurulması, yetişkin eğitimi
programlarının yaygınlaştırılması, mahalle topluluk merkezlerinin kurulması,
eğitim teşvik mekanizmalarının oluşturulması, kreş/okul öncesi eğitime önem
verilmesi, krizlere yönelik direncin arttırılması, STK’lar ve yerel
yönetimlerle iş birliklerinin tesis edilmesi, yerelde katılımcılık
mekanizmalarının güçlendirilmesi…
HALKA AÇIK OTURUMLAR
DEVAM EDECEK
İzmir Efes Selçuk Belediyesi ev sahipliğinde, OlofPalme
International Center ve ArbetarnasBildningsförbund (ABF) desteğiyle hayata
geçirilen Başka Bir Siyaset Okulu’nun halka açık oturumları devam ediyor. 8-14
Mayıs tarihleri arasındaki açık oturum takvimi şu şekilde:
8 Mayıs 2022 Pazar
20.00 - İstasyon Meydanı
COVID-19’un Türkiye’deki Roman Toplulukları Üzerindeki
Etkisini Anlamak
Elmas Arus, Fikret Adaman
9 Mayıs 2022
Pazartesi 20.00 - İstasyon Meydanı
Demokrasinin Geleceği
Murat Sevinç, Özgür Mumcu
10 Mayıs 2022 Salı
20.00 - İstasyon Meydanı
Bir Katılım Mekanizması Olarak Kent Konseylerinin Yerel
Demokrasiye Etkileri
Itır Akdoğan, Suna Gündoğdu, Tülin Hadi
11 Mayıs 2022
Çarşamba 20.00 - Selçuk Efes Kent Belleği
Benim Çocuğum Film Gösterimi
Can Candan
12 Mayıs 2022
Perşembe 20:00 - İstasyon Meydanı
Üniversitenin Geleceği
Can Candan, Nilgün Toker
13 Mayıs 2022 Cuma
20:00 - İstasyon Meydanı
Türkiye’de Siyasetin Geleceği
Emre Erdoğan, Pınar Uyan Semerci, Turgut Tarhanlı
14 Mayıs 2022
Cumartesi 18:00 - Efes Tarlası Yaşam Köyü
Politik Ekoloji
Bediz Yılmaz, Bülent Şık, Umut Kocagöz
14 Mayıs 2022
Cumartesi 20:00 - Efes Tarlası Yaşam Köyü
Şarkılarla Türkiye Tarihi
Murat Meriç