Yatak ıslatma nedir ve ne sıklıkta görülür?
Beş yaşına gelmiş bir çocukta yatak ıslatma normal değildir. Bu durum çocuğun
istemsiz ve farkında olmadan uykuda yatağını ıslatması anlamına gelen enürezis
noktürna sorunu olduğunu gösterir.
Bu yaştaki her 100 çocuktan yaklaşık 14-15’i uykuda altını ıslatır. On sekiz
yaşındaki 100 kişinin birinde bu sorun devam edebilmektedir.
Yatak ıslatma neden olur?
İdrar kesesi ve idrar tutmaya yarayan kasların kontrolü sinir sistemi
tarafından yapılmaktadır. Gece idrar kontrolünün sağlanması;
• Uyku sırasında idrar hissinin algılanması,
• Gece üretilen idrar miktarının uygun düzeyde tutulması merkezi sinir
sisteminin olgunlaşması,
• Mesane ve ilgili kasların gelişmesi ve
• Vücutta üretilen bazı maddelerin yeteri kadar salgılanmaması ile ilişkilidir.
Yatak ıslatma sorununun ortaya çıkmasında yukarıda sayılan idrar tutma işlevi
ile ilgili faktörleri etkileyen birden fazla nedenin rol oynadığı
bilinmektedir. Anne babalar yatağını ıslatan çocukların bir kısmının uykularının
ağır olduğundan söz ederler. Gerçekten de altını ıslatma sorunu olan çocukların
önemli bir bölümünde uyku sırasında idrar kesesinin doluluğu, diğer bir deyişle
idrar yapma ihtiyacı hissedilememektedir. Çişi gelen çocuk uyanamamaktadır.
Bunun sonucu olarak çocuk uykusunda sıkıştığını hissedip uyanmadan refleks
olarak çişini yapmaktadır.
Bazı altını ıslatan çocuklarda ise gece üretilen idrarın normalden fazla olduğu
saptanmıştır. Gece üretilen idrarın fazla olması durumunda mesane kapasitesi
aşılmakta ve uykuda çiş yapma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu durum uykunun
ağır olması faktörü ile birleşince gece altını ıslatma ortaya çıkmaktadır.
Gece altını ıslatan çocukların bir kısmında ise idrar kesesinin çalışması ile
ilgili bozukluk saptanmaktadır. Çiş yapma ihtiyacı uyandıracak kadar idrar
birikmese de mesanenin dolması sırasında ani olarak ortaya çıkan sıkışma hissi
zamansız çiş yapmaya, yatağı ıslatmaya yol açmaktadır.
Bu tür durumlarda çocuk ve aile suçlu mudur?
Yatak ıslatma çocuğunuzun bilinçli bir davranışı değildir. Yatak ıslatmayı
ortaya çıkaran nedenler çocuğunuzun kontrol etmesi mümkün olmayan işlev
bozukluklarıdır. Çocuğun gece altını ıslatması anne babanın onları iyi
eğitememiş olması anlamına da gelmez. Altını ıslatma sorunu çocuğun büyümesi
sırasında idrar kontrolü ile ilgili bazı işlevlerin olgunlaşmasının gecikmesi
ile ilişkilidir.
Anne babanın çocuğun yatak ıslatmasına tepki ile yaklaşması veya cezalandırma
yolunu seçmesi sorunu çözmek bir yana çok daha derinleşmesine yol açabilir.
Gece yatağı ıslatmaya yol açan nedenler çocuğun suçu veya ailenin hatası
olmayan, ancak tedavi edilmesi gereken durumlardır. Doğru tedavi için mutlaka
sağlık kurumlarında konunun uzmanlarından yardım alınmalıdır.
Yatak ıslatma psikolojik nedenlere mi dayanır?
Genel inanışın aksine gece yatak ıslatma psikolojik sorunların neden olduğu bir
rahatsızlık değildir. Fakat gece altını ıslatmanın çocukta psikolojik sorunlara
yol açabildiği bilinmektedir. Altını ıslatma nedeniyle çevresi tarafından tepki
gören, başka bir yerde geceleyemeyen, tatile gidemeyen, durumundan utanç duyan
bir çocuğun psikolojik açıdan etkilenmeyeceğini düşünmek mümkün değildir.
Çocuklarda, gece yatak ıslatma, anne-babaların boşanması ve kavga etmelerinden
sonra üçüncü en travmatik olay olarak görülmektedir. Bu nedenle beş yaşını
geçmiş çocuklarda hala süren yatak ıslatma sorunu tedavi edilmelidir.
Altını ıslatmanın tedavisi var mı?
Yatak ıslatmanın can sıkıcı bir durum olması kimi zaman konunun aile
içerisinde konuşulmak istenmemesine yol açmaktadır. Bu şekilde üstünün
kapatılması sorunun tedavisini zor hale getirmekte ve aile içerisinde
gerginliğin artmasına neden olmaktadır. Yatak ıslatma sorununun kendiliğinden
geçmesini beklemek doğru değildir. Çocuğu ruhsal açıdan zor durumda bırakabilen
bu rahatsızlığı tedavi etmek hem gereklidir, hem de mümkündür.
Yatak ıslatma, ilaç ile tedavi edilebilmektedir. İlaç tedavisinde desmopressin
isimli etken madde kullanılmaktadır. Altını ıslatan çocukların bir bölümünde
geceleri idrar üretimini azaltmakla görevli ADH adı verilen madde yeteri kadar
yapılamamaktadır. Desmopressin kullanılarak vücuttaki ADH’nın eksikliği
giderilmekte böylece gece boyunca mesanenin idrar hissini ortaya çıkaracak
kadar dolmasının önüne geçilmektedir. Çocuklarda kullanımı son derece kolay
ağızda eriyen tabletler şeklinde verilen desmopressin tedavisiyle çocukların
%60-70’inde gece kuru kalma sağlanabilmektedir.
İlaç tedavisinin yanı sıra alarm cihazları ve uzman hekimlerin kontrolünde
eklenebilecek başka tedavi şekilleri de mevcuttur.
Yatak ıslatma sorununu ailenizin sorunu olmaktan çıkarın, size en uygun sağlık
kuruluşunda konunun uzmanlarına başvurun.