Uzmanlara göre denizde meydana gelen veya denize yakın noktalarda oluşan her deprem tsunamiye neden olmaz. Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6’lık büyük depremlerin ardından 20 Şubat günü de Hatay Defne merkezli 6.4 ve Samandağ merkezli 5.8 büyüklüğünde iki yeni deprem oldu. Bu depremlerin hemen ardından Kandilli Rasathanesinin talebi ile AFAD tarafından tsunami uyarısı verildi. Ağır hasarlı binaların üzerlerine yıkılmasından korkan bir çok vatandaş sahillere akın ederken, tsunami uyarısı üzerine polis araçlarından ‘sahillerden uzak durulması’ yönünde anonslar yapıldı.Ancak bir süre sonra söz konusu depremlerin tsunamiye neden olmadığı anlaşıldığından yine AFAD tarafından tsunami uyarısı kaldırıldı.AFAD NASIL UYARDI?AFAD yaptığı açıklamada: "Su yükselmesi uyarısı ilk iki saat için yapıldı, şu anda öyle bir risk yok. Hatay'daki depremlerin ardından Kandilli Rasathanesinin uyarısıyla tedbir amaçlı verilen deniz seviyesi yükseltisine yönelik uyarı, değerlendirmeler sonucunda kaldırılmıştır" dedi.Peki her deprem tsunamiyi tetikler mi, hangi depremler tsunami üretir, tsunami nasıl oluşur soruları yoğun bir şekilde sorgulanmaya başlandı. TÜBİTAK’ın web sitesinde yer alan konuya ilişkin makalede Dr. Mahir E. Ocak, depremler tsunamileri nasıl tetikler, sorusunun cevabını şöyle veriyor:“Okyanuslara yakın yerlerde olan depremleri bazen tsunamiler izler. Esasen bir su dalgaları serisi olan tsunamiler yüksekliği onlarca metrelere varabilen dalgalarla büyük yıkımlara sebep olabilir.Depremler Tsunamileri Nasıl Tetikler?Esasen bir su dalgaları serisi olan tsunamiler yüksekliği onlarca metrelere varabilen dalgalarla büyük yıkımlara sebep olabilir. Örneğin 2004 yılında Hint Okyanusu’nda meydana gelen tsunami 14 farklı ülkeden 200.000'in üzerinde insanın ölmesine sebep oldu.Depremlerden sonra tsunamilerin oluşmasının sebebi deniz tabanının şeklinde meydana gelen değişikliklerdir. Depremin sebep olduğu kırılmalar deniz tabanının bir kısmının yükselmesine sebep olduğu zaman sıkıştırılabilirliği çok az olan deniz suyu da yükselir. Bunun sonucunda oluşan şişkinlik kararsızdır ve içerdiği deniz suyu kütleçekim kuvvetinin etkisiyle etrafa yayılmaya başlar.Tsunami dalgaları normal deniz dalgalarına benzemez. Deprem tarafından etkilenen bölge çok büyük olabileceği için tsunami sırasında oluşan dalgaların boyları da çok büyük -örneğin 300 kilometre- olabilir. Bu da tsunami dalgalarının iki tepesinin kıyıya varma zamanları arasında saatler olabileceği anlamına gelir. Bu yüzden tsunami kıyılara yaklaşırken meydana gelen olay gelgit sırasında denizin hızla yükselmesi gibi de görünebilir.İki tepe noktasının kıyıya varma zamanları arasında uzun sure olabilmesi, tsunami kıyıya vurmaya başladıktan sonra kıyı bölgesinin uzun bir süre tehdit altında olacağı anlamına gelir. Dolayısıyla tsunami tehlikesi olduğu zaman kıyıya vuran ilk dalgaların küçüklüğüne aldanmamak ve bölgeden hızla uzaklaşmak gerekir. Çünkü saatler sonra kıyıya vuracak olan dalgalar çok daha büyük olabilir.”DEPREM KAYNAKLI TSUNAMİLERwikipedia.org'da yer alan makalede ise deprem dışındaki nedenlerden de tsunamilerin oluşabildiği ifade edilerek; deprem kaynaklı tsunamilerin oluşumu şöyle tarif ediliyor: "Tsunamiler, deniz tabanı aniden deforme olduğunda ve üstteki suyu dikey olarak yer değiştirdiğinde oluşabilir. Tektonik depremler, Dünya'nın kabuk deformasyonu ile ilişkili belirli bir deprem türüdür; bu depremler denizin altında meydana geldiğinde, deforme olmuş alanın üzerindeki su denge konumundan çıkar.[24] Daha spesifik olarak, yakınsak veya levha tektoniği sınırları ile ilişkili itme hataları aniden hareket ettiğinde, ilgili hareketin dikey bileşeni nedeniyle su yer değiştirmesine neden olduğunda bir tsunami oluşturabilir. Normal (Genişlemeli) faylar üzerindeki hareket de deniz tabanının yer değiştirmesine neden olabilir, ancak bu tür olayların sadece en büyüğü (tipik olarak dış hendekte şişme ile ilgili) 1977 Sumba ve 1933 Sanriku olaylarıdır.[25][26]Tsunamiler denizde küçük bir dalga yüksekliğine ve çok uzun bir dalga boyuna sahiptir (genellikle yüzlerce kilometre uzunluğunda, normal okyanus dalgalarının dalga boyu sadece 30 veya 40 metredir),[27] bu yüzden genellikle denizde fark edilmeden geçerler ve normal deniz yüzeyinin genellikle yaklaşık 300 milimetre (12 inç) üzerinde hafif bir şişlik oluştururlar. Herhangi bir gelgit durumunda bir tsunami meydana gelebilir ve gelgitlerde bile kıyı bölgelerini sular altında bırakabilir.TARİHTEKİ BÜYÜK TSUNAMİLER HANGİLERİDİR?1960 Büyük Şili depremi (Mw 9.5), 1964 Alaska depremi (Mw 9.2), 2004 Hint Okyanusu depremi (Mw 9.2), ve 2011 Tōhoku depremi (Mw 9.0) tsunamiler(teletsunami olarak bilinir) üretene güçlü megathurst depremlerine örnektir tüm okyanusu geçebilir. Japonya'daki daha küçük (Mw 4.2) depremler, kıyı şeridinin parçalarını tahrip edebilen ancak bir seferde sadece birkaç defa meydana gelebilen tsunamileri tetikleyebilir."
Gündem
22 Şubat 2023 - 09:28
Güncelleme: 22 Şubat 2023 - 09:41
Hangi depremler tsunamiye neden olur?
Hatay Defne ve Samandağ ilçeleri merkezli meydana gelen son iki büyük depremin ardından ‘tsunami’ uyarısı verildi. Ancak bir süre sonra tsunamiye ilişkin bir emare oluşmayınca, uyarı Kandilli Rasathanesinin incelemesi sonucu AFAD tarafından kaldırıldı. Bu durum hangi depremler tsunamiyi tetikler, tsunamiler nasıl oluşur sorularını gündeme getirdi.
Gündem
22 Şubat 2023 - 09:28
Güncelleme: 22 Şubat 2023 - 09:41