Çiğdem CANPOLAT /
ÖNCÜŞEHİR – İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) Mayıs ayı olağan meclis
toplantısının ikinci oturumu, Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi’nden
gerçekleşti.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in idaresinde gerçekleşen oturumun gündeminde; 2021 Mali Yılı Kesin Hesabı ve 2021 Mali Yılı İdare Kesin Hesabı görüşmeleri yer aldı.
Görüşmeler sonrası oylanan 2021 Mali Yılı Kesin Hesabı ve 2021 Mali Yılı İdare Kesin Hesabı, AK Parti ve Milliyetçi Hareket Partisi’nin ‘ret’ oyuna karşın, Cumhuriyet Halk Partisi ve İYİ Parti’nin ‘kabul’ oyları sonrası oy çokluğu ile kabul edildi.
SÖZÜPEK: BÜTÇEMİZİ
RANTA DEĞİL İZMİRLİLERİN REFAHINA HARCARIZ
2021 mali yılı kesin hesabı hakkında konuşan Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Bülent Sözüpek, “2021 mali yılı için 9 milyar TL teklif edildi. Mali Yılsonu öngörülen ödeneğin 7 milyar 793 TL harcandığı görüldü. 2021 yılı gider bütçenin gerçekleşme oranı yüzde 97’dir. Bütçe giderlerini bir önceki yıla göre artış oranı yüzde 16’dır. Harcama 9 milyardır. İBB bağlı kuruluşları ve kuruluşları ile 2019-2020 mali yılları arasında toplam 10 milyar yatırım yapmıştır. İBB ve şirketleri kişi başına 947 TL yatırım yapmıştır. Merkezi hükümet ise 730 TL yatırım yapmıştır. Bütçe giderlerinde ise personel gideri 643 milyon TL, SGK giderleri 780 milyon TL, mal ve hizmet alımı 2 milyar, faiz giderleri 430 milyon TL, sermaye giderleri 2 milyar 808 milyon, sermaye transferleri 45 milyon, borç verme 1 milyar 95 milyon TL'dir. İBB 2021 yılı içinde ilçe belediyeler ile ortak hizmet projeler kapsamında toplam 45 milyonluk sermaye yatırımı yapmıştır. 2021 yılında sağlanan nakit destek tutarı 49 milyon TL'dir. Kent içi ulaşımını sağlamak için ESHOT'a 980 milyon yatırım yapılmıştır. Gelir için 7 milyar 32 bin teklif edildi. 8 milyar TL gerçekleşme olmuştur. 2021 mali yılı gerçekleşme oranı yüzde 101’dir. Yüzde 32 oranında artış göstermiştir. Gerçekleşme oranı yüzde 117'dir. Gelirler bir önceki yıla göre yüzde 32 artış gerçekleşmiştir. Toplam borç stokumuz 8 milyar TL'dir. Tüm bunlara baktığımızda hizmet etmemek ile suçlanan İBB tıkır tıkır çalışmış ve yüzde 11 gelir bütçesi ve yüzde 97 gider bütçesi sağlamıştır. Bu rakamların bize gösterdiği şey tüm bütçenin İzmirlerin refahı için harcanmıştır ve başarmıştır. Belediyemizin en çok harcama yaptığı, kalem de yol yenileme hizmetleri var. Bunu sistem alt yapısı takip eder. Bu da Tunç Soyer’in vizyonunu belli eder. Biz bütçemizi ranta değil İzmirlilerin refahına harcarız. Ulaşım kötü trafik var denilen bizler raylı sistemlere milyonlarca lira ayırmıştır ve sorunsuz devam etmektedir. Tunç Başkanımızın vizyonerliği ile 2021 yılı bütçesi olması gerektiği gibi kullanılmıştır. Yaptığımız yatırımlardan dolayı gururluyuz. Refahı arttırmak ve bu refahı her yere eşit şekilde dağıtmak için canla başla çalışmaktayız” ifadelerini kullandı.
ÇALIŞKAN: ESHOT’A ELEŞTİRİLER
AZALIYOR, BEKLENTİLER YÜKSELİYOR
AK Partili Meclis Üyesi Erhan Çalışkan, eleştirilerini dile getirdiği konuşmasında, “2019 yılında hazırladığım raporun bazı maddelerini dikkate alması beni onurlandırdı. Denetim komisyonlarımızı her yıl İZSU, ESHOT ve İBB’yi denetliyor. ESHOT’la ilgili denetim raporunun içerisinde 22 maddelik tespit ve öneriler vardı. ESHOT’a yaptığımız eleştirilerimiz her sene giderek azalıyor ama beklentiler artıyor. İktidar olarak sizler bugün ki kesin hesaptaki her şeyi yolunda gibi söylüyor, en iyi yaptığınız şekilde ifade ediyorsunuz. Yapılamayanlarda da çeşitli nedenler sunuyorsunuz. Ya gerekçeler merkezi hükümet ya da dünyadaki kriz oluyor. Topu taca atacağımız gerekçeler söyleniyor. Buradaki tartışmaların objektif olabilmesi ve yarar sağlayabilmesi için bu raporda önerinin 17 tanesinin yapıldığını kendi çabalarımla izledim. Bunun için ESHOT’ teşekkür ediyorum. ESHOT’a teşekkür etmek yetmiyor, çıta... Yaptıklarımızı normalleştirir ve kullanırken değişimin ve gelişimin öteye gidemeyeceğini kabul edersek gelişim durur. ESHOT’la ilgili beklentilerim giderek artacak. Ben İBB’nin 3 yılı geride bıraktığımız kesin hesabı ilgili teknik anlamda rakamları değerlendireceğim. Bende terazinin diğer kesesindeki olumsuz kısımları ifade edeceğim. 2021 yılı bütçemizdeki gelir tahmini 7 milyar 32 TL’dir olmaz bir şey olup bu sene 8 milyar 180 milyon TL olmuş tahminimizin üzerinde bir kayıp yaşamışız. Bu sene İBB’de gelir umulandan fazla, gider de umulandan daha az olmuş 200 milyon eksik para harcamışız. 864 milyon lira gelirimiz yüksek çıkmış. Neden? En önemli gelir kalemi yüzde 38 merkezi hükümetten paylardan artışlardan kaynaklanmış. Yakıt, maliyetler, elektrik arttı… terazinin bu tarafında merkezi hükümetten 650 milyon liralık gelir artışı olmuş. Bunun dışında harmandalı’nda iyi bir şey yapmış belediye, çöpten elektrik üretmiş. Bundan da katkı ayı almış. 130 milyon TL. bütçede yokmuş, gelmiş” dedi.
“PERSONEL SAYISINI
SORMAYI BIRAKTIK”
İBB’nin toplam personel sayısı hakkında rakamlar veren Çalışkan, “Bütçede 200 milyon lira bütçeyi harcamayarak uygun bir bütçe harcamışız gibi görünüyor. Personel giderleri 643 milyon lira, şirketlerden hizmet alımı ile belediyemizde personel çalıştırıyoruz. Bu bütçemizin yüzde 27’sini oluşturuyor. Bütçemizin yüzde 29 gibi bir rakamı personel giderlerimizi harcıyoruz bütçemizin. İBB kendi bünyesinde çalıştırdığı personel rakamı 14 bin 840 oldu. 2 binden fazla artış var. Belediye şirketlerimizi de eklediğimiz zaman toplam personel sayımız 31 bin 200’ü geçiyor. Belediye şirketlerimizin tüm çalışan sayısını ben bir tülü öğrenemedi. Sorduğumuz sorulara ilk sene cevap veriliyordu ama sonra verilmedi. Ticari sır kapsamındadır diye cevap verilince anladık ki biz bu işten cevap alamayacağız. Biz de sormayı bıraktık. Bu yıl 430 milyon lira faiz ödedik, bütçenin yüzde 5’ine denk geliyor. Bu yıl toplan 3 milyar borçlandık. Bu borçlanmanın içerisinde büyük bir bölümü yatırımlardan kaynaklanıyor. 11 şirketimizin büyük bölümü zararlarını kapatmak için işletme giderlerini gidermek için 1 milyar 100 milyon lira sermaye arttırma ve azaltmayla kaynak aktardık. Bu da bütçenin yüzde 13’ü. Bunarlı hesaba katınca bütçenin 57,5’u gitti. Büyük bir kısmı” şeklinde konuştu.
MISIRLI: KİRAZ’DAN
BİNEN VATANDAŞIN PARASINI, GÜLTEPE’DEKİ VATANDAŞ ÖDÜYOR
Toplu ulaşımda kullanılan İZTAŞIT’ı, ESHOT’un sübvanse ettiğini ifade eden AK Partili Meclis Üyesi Fikret Mısırlı, “ESHOT’un 1 milyar 200 bin liralık varlığı var. 1 milyar 200 bin borcumuz var. Kontak kapatsak bir tek binalarımızı satarak ödeyeceğiz. ESHOT kötü yönetiliyor demiyorum ama durumunu anlatıyoruz. Garanti taşımacılık sistemiz var, İZTAŞIT. Kiraz’dan binen vatandaşın parasını, Gültepe’deki vatandaş ödüyor. İZTAŞIT 16 milyon lira sübvanse edilmiş. 1 milyon 198 bin kişi taşınmış. Kiraz’daki vatandaşın parasını buradaki vatandaş ödemiş. ESHOT'ta 135 milyon kişi taşımışız 2021'de. Bu kadar kişiyi taşımışız ve İZTAŞIT 30 taşıt ile 1 milyon kişi taşımız. Yaklaşık 400 aracımız bizim garajımızda. Düşünün 400 işçi çay içiyor. Bu işletmenin hayata kalıp para kazanabilmesi mümkün mü? Enerji fiyatlarından bahsediyoruz doğru ancak bugünkü hükümet yüzde 75 doğalgazı yüzde 70 de elektriği sübvanse etmekte. Biz 135 milyon kişiyi artmış bir fiyatlar ile karşılamaya çalışacağımıza, belki indirimli fiyatlarla bu rakamı niye 175 milyon kişiye çıkarmıyoruz. Bizim yapmaya çalıştığımız zamlar aracı kullanacak olan vatandaşların gözünde çok mu tercih edilir hale getiriyor. Karşıyaka'dan direkt Konak'a giden bir araç yok. Garaja giden var mı? O da yok. Garaja giden minibüsler 7 TL'ye gidiyor. Bizde aktarma ile 8-9 TL'ye gidiyor. Bunları düzenlememiz lazım. Bunu sadece enerji ile mukayese edersek bu işletmeci mantığına uymak. Bunları düzeltmek mümkün ama bu yönde çalışma olduğunu görmüyoruz. İZTAŞIT’a karşı değilim ama İZTAŞIT’ı sübvanse veriyorsa buradaki vatandaş; ESHOT için bunu daha fazla ödüyoruz” şeklinde konuştu.
Parlar:
CHP’li meclis üyesi Ozan Parlar, “Eshot’un kar etmesini bizden beklemeyiz. Biz Eshot’un kar etmesini değil daha kaliteli ve sistemli toplu taşımacılık yaratmasını için çalışıyoruz. Sayın Soyer’inde dediği gibi; zenginlerin toplu taşıma kullanacağı bir ideali var, bunun için mücadele ediyoruz. İztaşıt uygulaması birkaç yönü olan bir şey. Yerelde taşıma kooperatiflerin oradaki istihdam ve iç huzuru bozmayan bir yaklaşımdır. İztaşıt’a birlikte Eshot’un lojistik, personel ve otobüs anlamında çok büyük karlılıklar olmuştur. Fikret Bey hiç Türkiye ve dünyada değildi. Bir covid ve pandemi süreci vardı. Sokağa çıkma yasakları, toplu taşıma araçlarını insanlar kullanmaktan uzaklaştı, evlerine kapanıp özel araçlarıyla seyahat etti. 35 milyon hemşerimiz kullanmış, 175 milyon neden olmasın diyor. Tabi ki olacaktı ama kentlerin gelişmişlikleri o kente kişi başına toplu ulaşım kullanma ile doğru orantılıdır. Yolcu ücretlerinin bu kadar yüksek olduğunu belirtiyorlar. Ücretsiz binen yolcular var. Bu binenlerin bedelini Cumhurbaşkanlığı bütçesinden Eshot’a verilmiş olsa daha uygun koşullarda yapılır. Siz devlet biz devlet gibi değerlendirme yapmak yanlış. Eshot kamu görevi yapıyor, akaryakıttan ÖTV ve KDV verdileri alınıyor. İlginç şeyler… Eshot çok güzel projeler yapıyor. Bu kurum, İzmirliler olarak siyaset yelpazesinin neresinde olursanız olsun övünmeliyiz. Eshot’un bu kurumsal yapısını gösteren en büyük örnek yakın zamanda olan toplu araç alımıydı. İzmir halkından az fatura ödettirerek alınan araçlar, aynı zamanda filo yaşımızı da gerçekleştirdik. Eshot daha kaliteli hizmet sunuyor” dedi.
SOYER: BU TABLO
İBB’NİN BİR İFTİHAR MESELESİ
Son olarak konuşan Başkan Tunç Soyer, “Gelirlerimiz 2019 yılında yüzde 96, 2020’de yüzde 92, 2021’de ise 111,8 oranında gerçeklemiş. Giderlerimiz ise 2019 yılında, 97,5, 2020’de 94,6, 2021’de 97,7 oranında gerçeklemiş. Bu tablo İBB’nin bir iftihar meselesi. Gerçekleme oranlarına baktığınızda bütçenin performansını değerlendirirsiniz. Bütçenin başarısı ön gördüğünüz gerçekleştiğiniz performans oranıyla ölçülür. Buradaki rakamları nereye harcandığı, gelirlerin nasıl değerlendirdiği sorular geldi. Sosyal yardımlara ilgili bir konu ele alındı. Sadece o kalemde o rakam gözüküyor. Sosyal yardımlar diğer başlıklarda da görülebilir. Türkiye’ye örnek olacak büyük bir yardım yapılıyor. Sayısız hizmetimiz var. Hiç bir belediyenin yapmadığı kadar sosyal hizmet üretiyoruz. O rakamlarla sınırlı olmadığını söylemek isterim” diye konuştu.
“BORÇ STOĞUMUZ YÜZDE
5 ARTTI”
İBB’nin borçlarına dair yapılan eleştirilere cevap veren Soyer, “Netleştirmek isterim; bizim borcumuzun 2019 yılından 3 misli bir borçlanma gerçeklemiş olduğuna dair bir algı yaratılmak isteniyor. 2019’da toplam borcumuz 790 milyon Euro idi. Bugün itibarıyla bu borç stoğu yüzde 5 arttı. 830 milyon Euro’ya çıktı. Ancak döviz kurundaki artış nedeniyle yaşanan tablo bu. Bu sadece İzmir’de de Türkiye’de yaşanan bir durum. Bizim rakamlarımızın reel olarak bu kadar artmış olması İBB’nin bütçedeki yanlış iradesinin değil; Türkiye’nin içine düştüğü ekonomik krizden oluşan bir durumdur. 340 milyon Euro borç ödemesi yapmışız 3 yıl içerisinde. Yaptığımız kadar da borç ödemişiz” ifadelerini kullandı.
ESHOT'a yapılan eleştirilere cevaplayan Soyer, "İZTAŞIT ile 16 milyon sübvanse ettiğimiz söyledi. Biz 980 milyon ESHOT'a aktarmışız. İzmir'de ESHOT'u hiç kullanmayan insanlarımız da var. İZTAŞIT Türkiye'de örneği görülmemiş bir başarı hikayesidir. Biz kamu olarak toplu taşıma yapıyoruz ve diyoruz ki biz buradan çekiliyoruz. Kooperatif olarak girdiklerinde biz araçlarımız ve personelimiz geri çekiyoruz. Biz bunun karşılığında 'Fiyat tarifemizi uygulayacak, duraklarımızda duracak ve dediğimiz kalitede hizmet vereceksin' diyoruz. Bu şekilde ESHOT'un yükü artıyor ve tasarruf ediyor. Vatandaş burada memnun kalıyor. Türkiye'de sadece İBB'nin uyguladığı bir model. ESHOT yaptığı otobüs alımları ile uyguladığı halk taşıt sistemi ile İZTAŞIT modeli ile Türkiye'ye örnek bir toplu taşıt sergilemektedir. Türkiye'de en başarılı toplu ulaşım sistemi İzmir'de ESHOT ile verilmektedir" dedi.