İzmir İl Emniyet Müdürlüğü Kaçakçılık Suçlarıyla Mücadele
Şubesi Kültür ve Tabiat Varlıkları Kaçakçılığı Büro Amirliği ekipleri, Agora
Ören Yeri ve tarihi Kemeraltı Çarşısı'nın yakınlarında, araçların giremediği
dar sokaklar arasında bulunan bir ikametin bahçesinde kaçak kazı yapıldığı
bilgisi üzerine çalışma başlatmış, yaklaşık bir ay süren teknik ve fiziki
takibin ardından ekipler, bir ay önce adrese operasyon düzenlemişti. Tünel
kazarak yerin yaklaşık 10 metre altındaki tarihi kalıntıları çıkarmaya
çalıştıkları belirlenen 3 kişi yakalanırken, baskının ardından polis
ekiplerinin bilgilendirmesi üzerine İzmir Arkeoloji Müzesi uzmanları bölgede inceleme
yapmıştı. İncelemelerde, bir kuyudan merdivenle inilen bölgede, erken Roma
dönemine ait 2 bin yıllık mozaik ve Roma villasının bazı kalıntıları tespit
edildi. Romalı bir zengine ait olduğu değerlendirilen Roma villasında,
ellerinde horoz olan iki Eros figürünün yer aldığı mozaiğin bir benzerinin daha
bilimsel kazı çalışmalarıyla ortaya çıkması bekleniyor. Kaçak kazı sonrası gün
yüzüne çıkan Roma villası hakkında konuşan İzmir Arkeoloji Müzesi Müdürü Hünkar
Keser, “Bu alanda kamulaştırma yapılırsa ve üzerindeki tescilli olmayan
niteliksiz yapılar yıkılırsa bilimsel arkeolojik kazılar yapılabilir ve
villanın tamamı açığa çıkarılabilir. İlk aşamada alanın konservasyonunu
yapacağız. Bu şekilde kalmasını sağlamak zorundayız. Daha sonra kaçak kazı
çukurlarını dolduracağız. Hukuki süreç ve korumayla ilgili süreçlerimiz
tamamlandığında ancak o zaman burada bilimsel kazılara başlayabiliriz” diye
konuştu.
“Sivil mimarlık
alanına ilişkin çok önemli bilgiler veriyor”
Kaçak kazı sonucu ortaya çıkan alanın bir Roma villası
olduğunu belirten Keser, “Bizim açımızdan buradaki önemli kısım, bölgenin sivil
mimarlık alnına ilişkin çok önemli bilgiler veriyor olması. Burada iki katlı
bir villa söz konusu. Bir avluya sahip ve avlu etrafında odaların olması
gerekiyor. Alt katta mutfak, salon, yemek odası ve diğer odalar, üst katta da
yatak odası ve benzeri odaların olması gerekiyor. Yaşam, tamamen avlu etrafında
dönüyor. Dışa açılan pencereleri yok. Işığı, güneşi ve suyu toplayıp bütün
yaşam gereçlerini burada sağlıyorlar. Tabanda çok güzel bir mozaik var. İki
Eros’un horoz tuttuğu ve horoz dövüşlerine hazırlık sahnesi betimlenmiş. Çok
renkli bir mozaik. İncelediğimizde, mimarisi düzgün bir sütün görüyoruz. Hemen
arkasında da su künkü görüyoruz. Bu su künklerinde temiz ve pis su giderleri
ayrıca kullanılıyor. Çoğu zaman da dönemin ısıtma sistemine ilişkin veriler de
veriyor. Ciddi bir araştırma yapılırsa alttan ısıtma sistemlerine buradan
rastlayabiliriz” bilgisini verdi. Keser, bulunan kalıntıların bölgenin sivil
yerleşimine ilişkin ilk bulgular olduğunu, bu sayede dönemin sivil yaşamına
ilişkin bilgilerin bu Roma villasından alınabileceğini belirtti.
2. derece sit alanı
oldu
Öte yandan, yaşamın günümüzde de devam ettiği bölge, Roma
villası bulunmadan önce 3. derece arkeolojik sit alanıydı. Ancak kaçak kazılar
sonucu alanın tespit edilmesiyle birlikte İzmir 1. Numaralı Kültür Varlıklarını
Bölge Kurulu, alanı 2. derece arkeolojik sit alanı ilan etti. Kaçak kazı
sırasında alana zarar verildiğini dile getiren Keser, “Yapının bir kısmını
tepeden delip girmişler. Yetmemiş, tabanın da altına inmişler. Aslında bu
tabanın altında o döneme ilişkin yeni bir yapı beklemiyoruz ama alt tabakada
farklı bir iz de olabilir” sözlerine yer verdi.
Su çıkarmak için
kazmışlardı
Polis ekipleri, kaçak kazı olayıyla ilgili ev sahibi A.E., kiracı M.Ç. ve H.Ş.'yi ifadelerini almak üzere emniyete götürmüş, şüphelilerin emniyetteki ilk ifadelerinde, su çıkarmak için evin bahçesinde sondaj yaptıkları sırada iş makinesinin belli seviyeden sonra ilerlemediğini fark ettiklerini, bunun üzerine kazma kürekle kuyuyu kazdıklarında kalıntıları bulduklarını söyledikleri öğrenilmişti.