ÖNCÜŞEHİR - Kurumları denetleyen Sayıştay, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2022 yılı denetim raporunu açıkladı.
Sayıştay’ın raporunda önemli tespit ve uyarılar yer alırken; mali yapı ile ilgili yapılan incelemelerde bütçe denkliğinin sağlandığı belirtildi.
ŞİRKET YÖNETİMLERİNDE ZAFİYETLERİN YAŞANDIĞINI GÖSTERMEKTEDİR
Raporda, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne şirket yönetimlerinde zafiyet yaşandığı uyarısı yer aldı. Raporda, “Büyükşehir Belediyesi iktisadi teşebbüslerinin sürekli zarar etmesi sebebiyle her yıl Belediye tarafından sermaye artırımına gidildiği ve 2017-2022 yılları arasında Belediyenin zarar eden şirketleri için yapmış olduğu sermaye artırım tutarının 3.953.920.512,43 TL olduğu görülmüştür. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından belirtilen madde hükmüne istinaden, bu yerlerin kendi şirketlerince işlettirilmesi ile Belediye ihalelerinin bu şirketlerce yüklenilmesi gibi usullerle belirli alanlarda şirketlere kaynak aktarımı yapılmasına rağmen, bu şirketlerin sürekli zarar ettiği bu zararların ise ulaşım, alt yapı, kültürel faaliyetler de olduğu gibi hafriyat, fuar, park, restoran, tesis işletmeciliği gibi kar edilmesi olağan şirket faaliyetlerinde de olduğu görülmüştür. Ayrıca herhangi bir faaliyette bulunmamasına rağmen sabit giderlerin karşılanması amacıyla sermaye artırımında bulunularak şirket zararının karşılandığı da tespit edilmiştir. Yine bazı şirketlerin personel maliyetini bile karşılayamaması şirket yönetimlerinde zafiyetlerin yaşandığını göstermektedir” denildi.
YÖNETİCİLİK VASFINA HAİZ OLMAYAN PERSONELLERİN GÖREV ALMAMASI GEREKİR
Raporda, “Büyükşehir Belediyesi ve Bağlı kuruluşlarında Yöneticilik Sıfatına Haiz Olmayan Personelin Şirket Yönetim Kurulunda Görev Alması” bulgusu yer aldı. Bulguda yer alan ifadeler dikkat çekti. Raporda “Büyükşehir Belediyesinin doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin çoğunluğuna sahip olduğu şirketlerin yönetim kurulunda yöneticilik sıfatına haiz olmayan personelin görev aldığı görülmüştür. Büyükşehir Belediyesinde danışman, mühendis, müfettiş, atama suretiyle gelen İZSU yönetim kurulu üyesi gibi belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatına haiz olmayan personelinin şirketlerin yönetim kurulunda görev alması yukarıda belirtilen düzenlemelere T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Büyükşehir Belediyesi 2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 124 uygun düşmemektedir. Büyükşehir Belediyesi ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel niteliği olmayan kişilerin şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev almaması gerekir” ifadeleri kullanıldı.
BUCA METROSU İHALESİ DE YER ALDI: İDARİ VE ADLİ SÜRECİN İŞLETİLMELİ
Raporda Buca Metrosu’nun ihale de yer aldı. Kamu görevlilerin görevini gereğince yerine getirmediği ifade edilen raporda, ihalenin 528 milyon TL yüksek bedelle yapıldığı belirtildi. Bulguda şu ifadeler yer aldı;
“Tekliflerin değerlendirilmesi sürecinde, komisyon tarafından ortaya konulan seçimler ve dokümana aykırı uygulamalar nedeniyle, benzer risk unsurunu içeren iki tekliften birinin diğerine tercih edilmesi sonucu ihale konusu yapım işinin 528.547.504,36 TL daha yüksek bedelle yaptırılmak üzere sözleşmeye bağlandığı anlaşılmaktadır. Sonuç itibarıyla, İzmir Hafif Raylı Sistemi 5. Aşama Üçyol – Buca Hattı Yapım İşi ihalesinde tekliflerin değerlendirilmesi sürecinde Banka’nın geçerli satın alma politika ve kurallarına riayet edilmediği, ihale sürecinde yapılan değerlendirmelerin uluslararası kabul gören saydamlık, eşit muamele, öngörülebilirlik, belirlilik ve güvenilirlik ilkelerine uygun yürütülmediği, dolayısıyla bu süreçte görev alan kamu görevlilerinin görevlerini gereği gibi yürütmedikleri kanaatine varıldığından dolayı ilgililer hakkında gerekli idari ve adli sürecin işletilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.”
İKİ İLÇEDE NAZIM İMAR PLANI YOK
Raporda Kiraz ve Beydağ ilçeleri ile 6 ilçedeki bazı mahallelerinin nazım imar planı bulunmadığı ve planların yapılması gerektiği ifade edildi. Bulguda şu ifadeler yer aldı;
“Belirtilen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere İdarenin yapmak zorunda olduğu nazım imar planının Kiraz, Beydağ ilçe merkezleri ile Dikili-Çandarlı, Bornova-Pınarbaşı, Kemalpaşa Armutlu Yukarıkızılca ve Bağyurdu, Tire Gökçen, Bergama-Bölcek Mahallelerinde ve Çeşme Reisdere Germiyanyalısı mevkiinde olmadığı görülmüştür. Kamu idaresi cevabında planlama çaışmalarına devam edildiği belirtilmiştir. Sonuç olarak 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da belirtildiği üzere, üst kademe planlar, alt kademedeki planlara mekânsal nitelikte hedef koyan, yol gösteren, ilke belirleyen, yönlendiren ve standart getiren planlar olması sebebiyle düzenli kentleşme için Belediyenin görevi olan bu planların yapılması gerekmektedir.”
BASMANE ÇUKURU UYARISI
Sayıştay raporunda Basmane Çukuru ile ilgili uyarıda bulunuldu. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne yapılan uyarıda söz konusu taşınmazın İzmir’e kazandırılması gerektiği belirtildi.
Açıklamada “İzmir ilinin şehir merkezinde bulunan 20.866,10 m2 bir taşınmazın 1997 yılından itibaren T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Büyükşehir Belediyesi 2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 39 şantiye alanı olarak kalması hem şehirde yaşayan insanların güvenliği açısından Belediye sorumluluğu doğurmakta hem de kamu kaynağı olan taşınmazın etkili, ekonomik ve verimli kullanılmadığını göstermektedir. Bu sebeple yürürlükte bulunan imar planları doğrultusunda söz konusu taşınmazın Belediye tarafından İzmir iline yeniden kazandırılması gerekmekte olup kamu kaynağı olan taşınmazın kullanımı sağlanmalıdır” ifadeleri yer aldı.
İZBETON’A İKİ DEVİR MEVZUATA AYKIRI
Sayıştay raporunda belediyeye ait iki taşınmazın İZBETON’a bedelsiz devrinin mevzuata aykırı olduğu belirtilerek, söz konusu taşınmazlar ihalesiz ve bedelsiz tahsis edilmesinin mümkün olmadığı ifade edildi. Bulguda “İzbeton AŞ'nin Bayındır İlçesi Zeytinova Mahalli 3816 No.lu parsel ile Bergama İlçesi İslamsaray Mahallesi 1123 ada 1 No.lu parselde asfalt, beton parke ile bordür imalatı tesisinin bulunduğu görülmüştür. Bu taşınmazların Büyükşehir Belediyesi tarafından şirketine ihalesiz ve herhangi bir bedel alınmadan tahsis edilmesi mevzuat çerçevesinde mümkün değildir” ifadeleri kullanıldı.
ÖDEMİŞ ENTEGRE KATI ATIK TESİSİ'NDE 'MALİ AVANTAJ' UYARISI
Raporda, Ödemiş Entegre Katı Atık Tesisi ile ilgili imzalanan ek protokol ile de imtiyaz sahibi firmaya mali avantaj sağlandığı ifade edildi. Bulguda, “Ödemiş Entegre Katı Atık Yönetimi Tesislerinin Yapımı ve İşletilmesi İşinin Ödemiş Belediyesince 2886 sayılı Kanun kapsamında ihale edilmesi sonrası 28.11.2013 tarihinde İmtiyaz Sözleşmesinin imzalandığı, 6360 sayılı Kanun sonrası İzmir Büyükşehir Belediyesince Komisyon kararına istinaden 09.11.2016 tarihinde imzalanan üçlü Protokol kapsamında taraf olunduğu ve İmtiyaz Sözleşmesinde yazılı usul izlenmeksizin imtiyaz sahibi şirket ile 29.03.2019 tarihinde imzalanan ek protokol ile de imtiyaz sahibi firmaya mali avantaj sağlandığı görülmüştür” ifadeleri yer aldı.
ZEYTİN AĞAÇLARINI ÜÇÜNCÜ ŞAHISLAR KULLANIYOR
Geçtiğimiz yılın raporunda da bahsedilen 37 bin 454 zeytin ağacından fayda sağlanamadığı konusu yine raporda yer aldı. Yapılan açıklamada “Yıl sonu itibariyle İdare tarafından yapılan sayımda 37.574 adet zeytin ağacının kamu idaresinin mülkiyetinde olduğu saptanmış olup Belediye tarafından sayımı yapılması gereken üzerinde zeytin ağacı bulunan bir çok taşınmazın olduğu görülmüştür. Kamu kaynağı olan 37.574 adet ağaçtan İdare tarafından herhangi bir ürün elde edilemediği ve bu zeytin ağaçlarının bir kısmının ise üçüncü şahıslar tarafından kullanıldığı da tespit edilmiştir” denildi.
ŞİRKETLER YÜZDE 50’NİN ÜSTÜNDE ZARAR EDİYOR
İzmir Büyükşehir Belediyesi iştiraki bazı şirketlerde şirket sermayesinin yüzde 50’sinin üzerinde zarar ettiği ve şirketlerin sürekliliğinin sağlanması noktasında önlem alınması gerektiği aktarıldı. Bulguda “-Grand Plaza şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 193.461.091,56 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 169.018.613,86 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 87,37, - İzdeniz şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 309.569.820,64 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 162.100.456,01 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 52,36, - İzelman şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 661.023.609 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 401.083.919,70 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 60,68, - İzmir Metro şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 451.413.617,20 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 379.760.990,17 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 84,13, - İzulaş şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 1.061.710.691,86 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 667.713.099,86 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 62,89, olarak görünmektedir” ifadeleri yer aldı.