Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik
düzenlemelerin yer aldığı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kanuna göre, çevrenin korunması, çevre kirliliğinin
önlenmesi ve giderilmesi için plastik poşet, plastik ambalaj kullanımının
azaltılması, depozito uygulaması, kirliliğin önlenmesine yönelik teminat
alınması gibi mekanizmalar kullanılacak.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, çevre kirliliğinin önlenmesi
amacıyla belirleyeceği ambalajlar için depozito uygulamasını 1 Ocak 2021
tarihinden itibaren zorunlu tutacak.
Depozito kapsamındaki ambalajlı ürünlerin satış noktaları
depozito uygulaması toplama sistemine katılım sağlayacak.
Kaynakların verimli yönetimi ve plastik poşetlerden
kaynaklanan çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla plastik poşetler satış
noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye ücret karşılığı verilecek.
Uygulanacak taban ücret 25 kuruştan az olmamak üzere Çevre
ve Şehircilik Bakanlığı tarafından oluşturulacak komisyon aracılığıyla
belirlenecek ve her yıl için güncellenecek.
Geri kazanım katılım payını ödemediği tespit edilenlere
katılım payı tutarının yüzde 20 fazlası idari para cezası uygulanacak.
Depozito uygulanmadan yıllık piyasaya sürülen ambalaj için
piyasaya sürenlere ton başına 100 lira, plastik poşetleri ücretsiz verdiği
tespit edilen satış noktalarına depo alanı hariç kapalı satış alanının her
metrekaresi için 10 lira idari para cezası verilecek.
Kanunla birlikte üretici, ithalatçı ve piyasaya sürenlerin
bireysel olarak atık toplama faaliyetlerini yapabilmeleri ve yetkilendirilmiş
kuruluş oluşturma yükümlülüğü zorunlu olmaktan çıkarıldı.
Egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayanlara bin 250 lira
ceza
Egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayan motorlu taşıt
sahiplerine bin 250 lira ceza verilecek. Aynı araç, yönetmeliklerle belirlenen
standartlara aykırı emisyona neden oluyorsa ceza 2 bin 500 liraya çıkacak.
Taşıtın imalatında bulunan egzoz gazı emisyon kontrol
sistemi olan katalitik konvertör/katalizör/dizel partikül filtresi olmadan
kullanılan motorlu taşıt sahibine bin 250 lira, Egzoz Gazı Emisyon Yetki
Belgesi bulunan ancak yetkilendirme sonrasında ilgili yönetmelikle düzenlenen
şartları kaybettiği tespit edildiği halde ölçüme devam eden veya tekniğine ve
belirlenen kurallara aykırı ölçümler yapanlara 5 bin lira, belge olmadan
emisyon ölçümü yapanlara, belgelerde tahrifat yapanlara veya sahte belge
düzenleyenlere 10 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Diğer idari para cezaları
Katı yakıt özelliklerini sağlamayan yakıtları ithal eden
veya satanlarla katı yakıtların depolanması, taşınması, yüklenmesi,
boşaltılması veya torbalanmasına ilişkin düzenlemelere uymayanlara 10 bin lira,
belgelerin veya izinlerin alınmaması durumunda ise 15 bin lira idari para
cezası verilecek.
Öngörülen yasaklara ve sınırlamalara aykırı olarak petrol ve
petrol türevleri tahliyesi veya deşarjı yapan tankerlerle katı atık bırakan
veya evsel atık su deşarjı yapan diğer deniz araçlarına uygulanan idari para
cezaları da artırıldı.
Petrol ve petrol türevleri (ham petrol, akaryakıt, sintine,
slaç, slop, rafine ürün, yağlı atık ve benzeri) tahliyesi veya deşarjı yapan
tankerlerden, bin grostona kadar olanlar için groston başına 400 lira, bin ile
5 bin groston arasında olanlara, bu miktar ve ilave her groston başına 100
lira, 5 bin grostondan fazla olanlara ise bu miktarlar ve ilave her groston
başına 10 lira ceza uygulanacak.
Petrol türevleri veya kirli balast tahliyesi yapan gemi ve
diğer deniz vasıtalarından, bin grostona kadar olanlar için groston başına 200
lira, bin ila 5 bin groston arasında olanlara bu miktar ve ilave her groston
başına 40 lira, 5 bin grostondan fazla olanlara ise bu miktarlar ve ilave her
groston başına 10 lira ceza kesilecek.
Katı atık bırakan veya evsel atık su deşarjı yapan diğer
deniz araçlarından, bin grostona kadar olanlar için groston başına 100 lira,
bin ile 5 bin groston arasında olanlara bu miktar ve ilave her groston başına
20 lira, 5 bin grostondan fazla olanlara ise bu miktarlar ve ilave her groston
başına 10 lira ceza verilecek.
Biyolojik çeşitliliği tahrip edenler ile sulak alanlar için
belirlenen koruma ve kullanım usul ve esaslarına aykırı davrananlara, Doğa
Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile taşra teşkilatı birimlerince idari
yaptırım uygulanacak.
Atıkların kaynağında ayrı biriktirilmesi ve toplanması
amacıyla sıfır atık yönetim sistemini kuran ve uygulayan belediyelere, il özel
idarelerine, kurum, kuruluş ve işletmelere teşvik sağlanacak.
Geri kazanım katılım payı
Plastik alışveriş torbaları için satış noktalarından 15
kuruş, lastik, akümülatör, piller ve araç bataryaları, otomotiv pilleri, madeni
yağ, bitkisel yağ, elektrikli ve elektronik eşya (televizyon, küçük ev
aletleri, buzdolabı ve soğutucular gibi beyaz eşyalar) piyasaya sürenlerden,
ithalatçılardan belirtilen miktarlarda geri kazanım katılım payı tahsil
edilecek.
Bu ürünlerden herhangi birinin piyasaya arzının, farklı bir
ürünün, malzemenin, eşyanın ithalatıyla birlikte gerçekleşmesi halinde, geri
kazanım katılım payı ithalatçıdan tahsil edilecek. Listedeki tutarlar, her yıl
bir önceki yıla ilişkin olarak yeniden değerleme oranında artırılarak
uygulanacak. Cumhurbaşkanı, bu suretle tespit edilen tutarları yarısına kadar
artırmaya veya indirmeye yetkili olacak.
Karayolları Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri
Karayolları Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri arasına
"otoyolların habitatları böldüğü yerlerde Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğünün görüşünü alarak yaban hayvanlarının geçişlerine izin verecek
menfez, ekolojik köprü ve benzeri tesisleri yapmak", "otoyollarda
yaban hayvanlarından kaynaklanacak trafik kazalarını önlemek maksadı ile kafes
tel çit yapmak" ve "karayollarına yaban hayvanlarının muhtemel yaşam
alanlarının bulunduğu bölgelerde uyarıcı levhalar koymak" eklendi.
İmar Kanunu'na "Mekansal Strateji Planı"
başlığı eklenecek
Kanunla birlikte İmar Kanunu'na "Mekansal Strateji
Planı" başlığı ekleniyor. "Ekonomik, sosyal politikalar ve çevre
politikaları ile stratejilerini mekanla ilişkilendirerek fiziki gelişmeyi ve
sektörel kararları yönlendiren, ülke bütününde ve gerekli görülen bölgelerde
hazırlanan, raporu ile bütün olan plan" şeklinde tanımlanan mekansal
strateji planı doğrultusunda "nazım imar planı" ve "çevre düzeni
planı" tanımlarında da uyum değişiklikleri yapılacak.
Mekansal planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından
mekansal strateji planlarına uygun olarak "çevre düzeni planları" ve
"imar planları" kademelerinden oluşacak. İmar planları ise
"nazım imar planı" ve "uygulama imar planı" olarak
hazırlanacak. Her plan, bir üst kademedeki plana uygun olacak.
Mekansal strateji planlarında; kalkınma planı ile varsa
bölge planları, bölgesel gelişme stratejileri ve diğer strateji belgelerinde
ortaya konulan hedefler dikkate alınacak.
Büyükşehirlerde 1/25000 ölçekli nazım imar planının yapılmış
olması halinde, gerekli görülen bölgelerde 1/5000 ölçekli nazım imar
planlarının yapılmasına engel teşkil etmeyecek.
İmar mevzuatına konu edilen veriler arasına, gelişen
teknolojinin getirdiği yeni teknikler dikkate alınarak
"orto-görüntüler" de dahil ediliyor.
Nitelikli yapılaşma için sınıflandırılmış yetki belgesi
Kamu kurum ve kuruluşlarınca inşaatın yapımına ve denetimine
ilişkin hizmet alımı yapılmış ise inşaatın yapımına ve denetimine ilişkin her
türlü fenni mesuliyet, kamu kurum ve kuruluşu adına danışman firmanın mimar ve
mühendislerince üstlenilebilecek.
Nitelikli yapılaşmanın sağlanabilmesi ve müteahhitlerin ihtisaslaşmasının
sağlanması amacıyla yetki belgeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca
sınıflandırılacak.
Ruhsatsız veya mevzuata aykırı başlanan yapılar, idare
tarafından tespit edildiğinde mühürlenecek ve inşaatı durdurulacak. Ruhsata
bağlanamayacağı veya aykırılıklarının giderilemeyeceği anlaşılan yapılar, bir
aylık süre beklenmeden belediye veya valilikçe yıktırılacak.
Bisiklet yolları ve bisiklet park istasyonları zorunlu
olacak
1 Haziran 2019'dan itibaren imar uygulaması görmemiş
alanlarda hazırlanıp onaylanacak yeni imar planlarında, bisiklet yolları ile
bisiklet park istasyonları zorunlu hale gelecek. Topografya ve arazi eğimi
nedeniyle bisiklet yolu yapılamayan yerlerde ise yaya yolları düzenlenecek.
Yürürlükteki 1/25000 ölçekli çevre düzeni planları, 5 yıl
içinde üst ölçekli çevre düzeni planı veya nazım imar planına dönüştürülecek.
Bu süre içinde planlarda revizyon yapılamayacak.
Antalya'nın Aksu ilçesindeki Çalkaya bölgesindeki halkın
1990'lı yıllarda yapılan imar planlarına bağlı olarak 70'in üzerinde imar
uygulaması sonucu ortaya çıkan mağduriyetleri giderilecek.
Buna göre kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilen
alanlarda, tescilli olan mevcut parseller esas alınarak imar uygulanacak.
Yenilenebilir enerji üretim santralleri
Kıyıda ve denizde, uygulama imar planı kararı ile enerji
iletim hatları yapılabilecek. Denizlerde, imar planı kararıyla Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığınca yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak ilan edilen
alanlarda yenilenebilir enerji üretim santralleri yapılabilecek.
Hazineye ait kamu konutlarından kat irtifakı kurulmuş
olanlar da bağımsız bölümler halinde satılabilecek ve bu konutlarda oturanlar
öncelikli alım hakkından yararlanabilecek.
Yazılı uyarı, idari para cezası ve lisans iptali
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, riskli yapı tespiti için
lisanslandırılan kurum ve kuruluşların faaliyetlerini denetleyebilecek.
Görevlerini gereği gibi yerine getirmemeleri durumunda, işlenen fiilin
ağırlığına göre yazılı olarak uyarı, idari para cezası ve lisans iptal cezası
uygulanabilecek.
İki kez yazılı uyarı cezasından sonra uyarı cezasını
gerektiren başka bir fiilin tespit edilmesi, riskli yapı tespitinde yapıya
ilişkin verilerin eksik veya yanlış alınarak hesap yapılması sonucu riskli bir
yapının risksiz veya risksiz bir yapının riskli olarak tespit edilmesi ve
teknik inceleme yapılmadan "riskli yapı tespit raporu" hazırlanması
durumunda 15 bin lira idari para cezası verilecek.
Lisanslandırma şartlarının kaybedilmesi üzerine verilen süre
içinde şartların sağlanmaması, lisans başvurusunda gerçeğe aykırı bilgi ve
belge sunulması, olmayan bir yapı hakkında "riskli yapı tespit
raporu" hazırlanması ile daha önce 3 kez idari para cezası alınmış olması
durumunda lisans iptal edilecek.
Lisansı iptal edilen kuruluşların ortakları, bu kuruluştaki
hisselerini devretseler dahi 5 yıl süreyle başka bir lisanslı kuruluşa ortak
olamayacak, bunların kurdukları kuruluşlara lisans verilmeyecek.
Harç muafiyeti
Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında
Kanun'da yapılan değişiklikle anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine,
kiracılarına ve yapıda ikamet etmek şartıyla sınırlı ayni hak sahiplerine
geçici konut veya iş yeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilecek.
Bu kanun kapsamında hisseleri oranında paydaşların en az
üçte iki çoğunluğu ile alınan karara katılmayanların hisselerinin anlaşan diğer
maliklerce satın alınmak istenilmemesi durumunda riskli alanlar ve rezerv yapı
alanlarında, bu hisselerin rayiç bedeli bakanlıkça ödenmek kaydıyla Hazine
adına satın alınacak.
Bu kanun kapsamındaki yapıların maliklerine ve bu yapılarda
kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet eden veya
bunlarda iş yeri bulunanlara, bu amaçla kullandırılan krediler dolayısıyla lehe
alınacak paraları, banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisna tutulacak.
Dönüşüm uygulamalarını teşvik etmek için yeni yapıların ilk
satışlarında harç muafiyeti getirilecek.
Bakanlık, riskli alanlar rezerv yapı alanları ve riskli
yapıların bulunduğu parsellerdeki uygulamalarda faydalanılmak üzere, özel
kanunlarla öngörülen alanlara ilişkin olanlar da dahil, her tür ve ölçekteki
planlama işlemlerine esas teşkil edecek standartları belirlemeye, bu standartları
plan kararları ile tayin etmeye ve özel standartlar ihtiva eden planlar ve
kentsel tasarım projeleri yapmaya, yaptırmaya ve onaylamaya yetkili olacak.
Kanunda, mahalli idarelerin İçişleri Bakanlığından Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bağlanması dolayısıyla bazı teknik düzenlemeler de yer alıyor.