Dünya Gazetesi Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım
moderatörlüğünde “İklim değişikliği ve zeytincilik sektörüne etkileri” başlıklı
birinci oturum; Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdür Yardımcısı Musa Demir,
Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Kooperatifleri Birliği Genel Müdürü S. Güngör
Şarman, FAO Türkiye Temsilci Yrd. Dr. Ayşegül Selışık, İstanbul Bilgi
Üniversitesi DTÖ Kürsüsü Başkanı Dr. N. Pınar Artıran, Global Compact Türkiye Genel
Sekreteri Melda Çele’nin katılımıyla gerçekleşti.
“İklim değişikliği ve sürdürülebilirlik ekseninde Türkiye
ekonomisi” başlıklı ikinci oturumda ise Ayvansaray Üniversitesi Rektörü Prof.
Dr. Emre Alkin, sürdürülebilir ekonomiyle ilgili öngörülerini paylaştı.
Ticaret Bakanlığı, Türkiye İhracatçılar Meclisi ve sektörde
faaliyet gösteren paydaşların katılımlarıyla düzenlenen çalıştayda 2020 yılında
en çok ambalajlı zeytin ve zeytinyağı ihracatı yapan ihracatçılara yönelik ödül
töreni de düzenlendi.
Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdür Yardımcısı Musa Demir,
uluslararası iklim değişikliği süreci ve Türkiye’nin iklim politikası, emisyon
yoğun sektörlerde ihracat, karbon kaçağı, sınırda karbon düzenlemeleri, AB
Yeşil Mutabakatı, zeytinyağında dünya üretimi ve Türkiye’nin zeytinyağı
ihracatını değerlendirdi.
Gülle: Sektörümüzün
ihracatı 270 milyon dolara ulaştı
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı İsmail Gülle, “2021/22
sezonu için 235 bin ton zeytinyağı rekoltesi bekleniyor. Bu alanda geçtiğimiz
yıla göre yüzde 32’lik bir artış var. Sektörümüzün yılın ilk 11 ayındaki
ihracatı, Geçtiğimiz yıla göre yüzde 12 artışla 270 milyon dolara ulaştı. En
çok ihracat gerçekleştirdiğimiz ilk 3 ülke, 52 milyon dolarla ABD, 38 milyon
dolarla Almanya ve 28 milyon dolarla Irak oldu. Son 10 yıldır en fazla üretim
yapan İspanya, İtalya ve Yunanistan’ı küresel iklim değişikliği oldukça
etkiliyor. Belli bölgelerde artık var-yok yılları söz konusu. Bizim ülkemizde
ise, üretim noktasında makas giderek daralıyor. Bu, son derece ümit verici bir
gelişme.” dedi.
Zeytinyağı
ihracatımızda bu yıl 50 bin tonu hedefliyoruz
Gülle, İspanya’nın 1 milyon 403 bin ton üretimle birinci,
İtalya 371 bin ton ile ikinci sırada, Türkiye’nin ise üretimde bu ülkelerin
ardından üçüncülükte yarıştığını anlattı.
“Diğer ülkelerin rekoltesinde yaşanan bu düşüşler, ülkemiz
için ciddi bir fırsat sağlıyor. Zeytin kültürünün olmadığı bir ülkeye, sıfırdan
ürün satmak zorlukları olan bir süreç. Ancak bugün geldiğimiz konumda tedarik
sıkıntısı yaşanan bu ülkelerden ürün alan pazarlara erişme imkanına sahibiz.
Zeytinyağı ihracatımızda bu yıl 50 bin tonu hedefliyoruz. İhracatçılarımızın
mümkün olduğunca dökme zeytinyağı ihracatı yerine, ambalajlı ve markalı
ihracata yönelmelerini istiyoruz. Türkiye, İtalya ve Yunanistan gibi pazarları,
dikili ağaç sayısında geride bıraktı. Bu zenginliği, katma değere dönüştürmemiz
gerekiyor.” dedi.
Yeşil dönüşüm eylem
planları
TİM tarihinde ilk kez İklim Değişikliği Komitesini
kurduklarından bahseden Gülle, TİM Kadın Konseyi bünyesinde de
“Sürdürülebilirlik ve İklim” başlıklarında alt çalışma komiteleri
oluşturduklarını sözlerine ekledi.
“İhracatçılarımıza, TİM ve birlik çalışanlarımıza yönelik
İklim değişikliği, Yeşil Mutabakat ve Sürdürülebilirlik alanında teknik
eğitimler verdik. Sınırda karbon uygulamaları ve yeşil dönüşüm süreçleri ile
ilgili ulusal ve uluslararası birçok proje hazırladık. Bununla beraber,
İhracatçılarımızın sektörel sorularını yanıtlamak amacıyla ALO TİM bünyesinde
Yeşil Hat oluşturduk. Sürdürülebilirlik Eylem Planı çerçevesinde “İklim
Sohbetleri” serisine de başladık. Geçtiğimiz Haziran ayında TİM
Sürdürülebilirlik Eylem Planı yol haritamızı kamuoyu ile paylaştık. Sektörel
eylem planlarının hazırlanmasına yönelik çalışmalarımız devam ediyor.”
Türkiye zeytin ağacı
varlığında dünyada ikinci
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim
Kurulu Başkanı Davut Er, “Dünya zeytin ağaç varlığı bakımından, İspanya 330
milyon ağaç varlığıyla ilk sırada yer almaktadır. Ülkemiz 193 milyon ağaç
varlığıyla 2’inci sırada yer almasına rağmen, sofralık zeytin üretiminde
yıllara göre 2’inci ve 3’üncü sıralarda, zeytinyağında ise 3’üncü ve 5’inci
Sıralarda yer almaktadır. Buradan anlaşılacağı üzere ağaç başına verimlilikte
rakip üretici ülkelerin gerisinde kalmaktayız. Ülke olarak bizim dünya zeytin ve
zeytinyağı ticaretinde daha fazla söz sahibi olmamız ve ihracatta sürekliliği
sağlamamızın yolu üretim artışından ve istikrarlı üretimden geçmektedir.”
dedi.
Ağaç varlığımız 300
milyona ulaştırılmalı
Zeytin ağaçlarının ağırlıklı olarak kıraç topraklarda
yetişen, kuraklığa dayanıklı bir bitki olduğundan bahseden Er, ülkedeki
zeytinliklerin büyük bir kısmının sulama altyapısından yoksun olduğunu
vurguladı.
“Ağaç başına verimi artırabilmek için, damla ve basınçlı
sulama sistemleri kurulmalı ve elektrik harcamaları, mazot ve gübre gibi
çiftçilere yönelik destekler artırılmalıdır. Tarım ve Orman Bakanlığı
verilerine göre ülkemizde 193 milyon zeytin ağacı bulunmaktadır. Ülkemiz ağaç
varlığının en az 300 milyona ulaştırılması için Tarım ve Orman Bakanlığımızca
fidan ve dikim desteklerinin sürdürülmesini istiyoruz. Ancak zeytin ağaç
varlığı artırılırken, ihracat sektörümüzün ihtiyaçları da gözetilmeli, doğru
çeşitlerin, doğru yörelerde dikimi desteklenmelidir.”
Çiftçinin girdi
maliyetleri düşürülmeli, ürün fiyatları uyumlu hale getirilmeli
Davut Er, “Manisa-Uslu, Domat ve Çelebi, Aydın-Memecik ve
Çelebi, Bursa-Gemlik, Nizip-Kilis, Hatay-Savrani yağlık gibi türlerin
desteklenmesi ile hem ihracatımızın iri taneli zeytin ihtiyacı, hem de yağlık
zeytin ihtiyacımız doğru çeşitlerle karşılanmış olacaktır. Üreticimizin en
büyük sorunu fiyat gibi görülsede, esas sıkıntı üretimdeki girdi maliyetlerinin
yüksekliği ve bunun sonucunda ürün fiyatının yüksek oluşmasıdır. Sektör olarak
beklentimiz, çiftçinin girdi maliyetlerinin düşürülmesi ve sonuç olarak ürün
fiyatlarının rakip üretici ülkelerle uyumlu hale getirilmesidir. Bu sayede, hem
iç piyasada tüketici uygun fiyata sağlıklı zeytin ve zeytinyağına erişebilecek,
hem de ihracatçımız dünya piyasalarına sunmak üzere sürdürülebilir markalar
yaratabilecektir.” dedi.
Ambalajlı yüksek
katma değerli zeytin zeytinyağı ihracatı vurgusu
İhracatçıya sağlanan desteklerin arttırılması ve ambalajlı
prina yağı ihracatına da destek sağlanması gerektiğine değinen Er, sektör
olarak öncelikli hedeflerinin zeytin ve zeytinyağının ihracatının ambalajlı ve
sürdürülebilir şekilde devamının sağlanması olduğunun altını çizdi.
“Ülkemiz zeytinyağı üreten ülkeler arasında kişi başına en
az tüketen ülke konumundadır. Toplam tüketimimiz 140-150 bin ton civarında
tahmin edilmektedir. Kişi başı tüketim 2 kg’ın altındadır. Üretici ülkelerden
Yunanistan, İtalya, İspanya gibi ülkelerde kişi başına zeytinyağı tüketimi ise
10-15 kg arasında değişmektedir. Sektör olarak hedefimiz Türkiye'deki
zeytinyağı tüketimini kısa vadede 5 kg seviyesine çıkarmak olup, bu hedefe
ulaşılabilmesi için zeytinyağında %8 olan KDV oranının %1'e indirilmesi
tüketimin arıtılması için önem arz etmektedir.”
Hedef 1 milyar dolar
2020/21 ihraç sezonunda sofralık zeytin ihracatının 88,5 bin
ton ve 150 milyon dolar, zeytinyağı ihracatının 45 bin ton ve 135 milyon dolar
olarak gerçekleştiğini açıklayarak sözlerini şöyle noktaladı:
“Son iki sezonda en fazla ihracat yaptığımız ülkeler
Sofralık zeytinde; Almanya, Irak, Romanya, ABD ve Bulgaristan olurken,
Zeytinyağında ise ABD, İspanya Japonya İran ve Suudi Arabistan şeklinde
sıralanıyor. Önümüzdeki yıllarda, üretici ve ihracatçılarımızın daha fazla
desteklenmesi ve beklediğimiz üretim artışının gerçekleşmesiyle birlikte
ihracatımızın ilk fırsatta 1 milyar dolara ulaşması hedeflenmektedir. Yönetim
Kurulu olarak, zeytin ve zeytinyağımızı kutulu, ambalajlı ve yüksek katma
değerli ihraç edebilmek için tüm gücümüzle çalışmaya devam ediyoruz.”
2020 yılında en çok ambalajlı zeytin ve zeytinyağı ihracatı
yapan firmalar;
AMBALAJLI ZEYTİN
SIRALAMA
1 - EKER GIDA NAK.İNŞ.SAN.TİC.LTD. ŞTİ.
2 - MAROLİ GIDA SANAYİ VE DIŞ TİCARET A.Ş
3 - YUNUSLAR TARIM ÜR. GIDA İNŞ. TUR. NAK. SAN. VE DIŞ TİC.
LTD. ŞTİ
4 - ZER YAĞ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
5 - GÜNKAR İNŞAAT GIDA TEKSTİL NAK. İTH. İHR. SAN. VE TİC.
LTD. ŞTİ
6 - TOPRAK ZEYTİN ZEYTİNYAĞI GIDA TARIM ÜR. HAY. SAN.İ VE
TİC. LTD. ŞTİ.
7 - AYDONA GIDA İNŞ. NAK.OTO.SAN.İÇ VE DIŞ TİC.LTD.ŞTİ.
8 - AGME GIDA SANAYİ
VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
9 - SALTAY DIŞ TİC.LTD.ŞTİ.
10 - ALRAYYAN GIDA İÇ VE DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
AMBALAJLI ZEYTİNYAĞI
SIRLAMA
1 - SAVOLA GIDA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
2 - KOZMOPOLİTAN GIDA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
3 - YONCA GIDA SANAYİ İŞLETMELERİ İÇ VE DIŞ TİCARET A.Ş.
4 - VERDE YAĞ BESİN MADDELERİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
5 - ALHATOĞLU ZEYTİNCİLİK GIDA SANAYİ VE TİCARET LTD.ŞTİ.
6 - TİCARET VE SANAYİ KONTUVARI TÜRK A.Ş.
7 - ZER YAĞ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
8 - KÜÇÜKBAY YAĞ VE DETERJAN SANAYİ A.Ş.
9 - POYRAZ ZEYTİNYAĞI TARIM SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
10 - A.KUARTET GIDA PAZARLAMA İÇ VE DIŞ TİCARET LTD.ŞTİ.