İzmir’in Buca ilçesinde bulunan, 1956 yılında yapımına
başlanan ve 1959 yılında hizmete açılan Buca Cezaevi, 30 Ekim 2020’de meydana
gelen 6.9’luk deprem sonrasında hasar almıştı. Depremin ardından cezaevinde
bulunan mahkumlar, farklı cezaevlerine nakledilmişti. 62 yıllık cezaevi,
mahkumların nakledilmesinin ardından 17 Mayıs tarihinde resmen kapandı. Bugüne
dek 600 bin hükümlü ve tutuklunun barındığı ve pek çok filmin çevrildiği
cezaevi, kapatılmasının ardından görüntülendi. 80 dönümlük alanda 16 bloktan
oluşan Buca Cezaevi, günümüz şartlarında fiziki yapısı ve bina yaşından ötürü
ihtiyaca cevap vermekte zorlandıysa da hizmete açıldığı dönem şartlarında
mimari yapısı, içinde barındırabileceği hükümlü ve tutuklu kapasitesi olarak en
üst düzeyde inşa edilen kurum olarak tanımlanıyordu.
Bir dönem en büyük
iki cezaevinden biriydi
İnşa edildiği dönemde Bayrampaşa Cezaevi ile birlikte
Türkiye’nin en büyük iki ceza infaz kurumundan biri olan Buca Cezaevi, bin 300
kişilik kapasitesiyle faaliyete açılırken, ilerleyen dönemlerde ihtiyaçlar
doğrultusunda kapasitesi 3 bin kişiye yükseltilmişti. 2000’li yıllara kadar
adli, terör, çocuk ve kadın gibi tüm suç grupları ve cinsiyetlerin bir arada
(farklı koğuşlarda) barındırıldığı kurum olarak faaliyet göstermişti. 2000’li
yıllardan sonra ise suç grubu ve cinsiyete göre müstakil ceza infaz
kurumlarının inşa edilmesiyle beraber Buca Cezaevi’nde bulunan terör, kadın,
çocuk hükümlü ve tutuklular, suç grubuna ve cinsiyetine uygun kurumlara nakledilmişti.
Bazı ünlü isimler de
Buca Cezaevinde yattı
1959 yılında yerleşim alanlarının dışına inşa edilen Buca
Cezaevi, zaman içinde şehrin genişlemesiyle beraber adeta şehrin ortasında
kaldı. Bugüne kadar yapılan istatistiki çalışmalar sonucunda ise 1959-2021
yılları arasında Buca Cezaevinde yaklaşık 600 bin hükümlü ve tutuklunun
barındığı tespit edildi. Buca Cezaevinin faaliyeti süresince ünlü aktör ve
aktrislerin rol aldığı birçok Yeşilçam filmi çekildi. Bu filmlerden bazıları
ise Orhan Gencebay ve Necla Nazır’ın oynadığı “Ben Doğarken Ölmüşüm” filmi ve
İrfan Atasoy ve Hamiyet Yankı’nın rol aldığı “Susuz Yaz” filmi oldu. Öte yandan
bazı ünlü isimler de kısa süreli olarak Buca Cezaevi’nde yattı.
Adalet Bakanı Gül
açıklamıştı
Geçen günlerde İzmir’de temaslarda bulunan Adalet Bakanı
Abdülhamit Gül, Buca Cezaevinin kapatılmasıyla alakalı şunları söylemişti:
“Yıllardır Buca’da şehrin ortasında kalan bir cezaevimiz var
ve yaklaşık 4 bin vatandaşımızın orada, cezaevinde kaldığını hepimiz biliyoruz.
Bu cezaevi 1959 yılından beri faaliyet gösteren bir cezaevimiz. Bakanlığımız
olarak İzmir’imizin talebini dikkate aldık. Gerçekten de depreme
dayanıklılıktan, çağdaş modernlikten uzak olan cezaevi İzmir’e yakışmıyordu.
Buca Cezaevini kapatma kararı aldık. Buca Cezaevini Bakanlığımız olarak
kapattık. Bu konuda da Buca’ya, İzmir’imize yakışır şekilde, artık cezaevi
olarak değil en güzel şekilde nasıl değerlendirilecekse o şekle getirdik. Oraya
artık mahkum, tutuklu almama kararımız var, kapatma kararımız var. Bu da İzmir’imiz
için hayırlı olsun. Bundan sonra İzmir’imizin şehir içerisinde yer alan bu
yapısı artık cezaevi değil daha güzel bir şekilde değerlendirilmiş olacak. Bunu
da gerçekleştirmiş olmanın büyük bir mutluluğunu yaşıyoruz.”
2002’den beri 360
ceza infaz kurumu kapatıldı
2002 yılından itibaren standartlara uymayan 360 ceza infaz
kurumu kapatıldı. Bunların yüzde 26’sı 2017 yılından itibaren kapatıldı.
Ulucanlar Ceza İnfaz Kurumu 2006 yılında kapatılmış, Ulucanlar’ı takiben Bayrampaşa
Kapalı Ceza İnfaz Kurumu da 2008 yılında kapatılmıştı. 1959 yılından beri
faaliyet gösteren Buca Cezaevi de kapatılan ceza infaz kurumları arasındaki
yerini aldı. 1978 yılında inşa edilen Diyarbakır Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun da
kapatılacağı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 9 Temmuz gününde
kamuoyuna duyuruldu.