İzmir'in Gaziemir ilçesindeki nükleer atık tehlikesinin hala
çözüme kavuşmaması nedeniyle konuyu meclis gündemine taşıyan CHP İzmir
Milletvekili Kani Beko, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) raporuna göre
Gaziemir'de en az 12 yıldır bulunan nükleer atıklara ilişkin Bakanlığın hangi
adımlar attığını, radyasyon ölçümlerini, çevreye verdiği zararları, önlemleri,
cezaları ve ölüm sonuçlarını sordu. Yanıt İzmir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü’nden geldi. Yanıtta, ‘Sahadaki radyoaktif kirlilik ve temizleme
çalışmalarının Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun sorumluluk alanında bulunmaktadır’
denildi.
ÖLÜM NEDENLERİ
SORUNUN DEVAM ETTİĞİNİN GÖSTERGESİ
CHP’li Beko, “Bakanlıklar topu bir birine atana kadar
sorumluluklarının gereğini yapması gerekir. O bölgede yaşayan vatandaşlar her
türlü vatandaşlık görevini yerine getirirken, hükümet yetkilileri ise topu
birbirine atmakla meşgul. Gaziemir ilçesinde yaşayan hemşerilerimin sağlığı 12
yıldır nükleer atık tehditi altında. Topu bırak, soruna bak. Bölgede yaşanan
ölümlere ve ölümlerin ortak nedenlerine bakarlarsa radyoaktiv tehlikenin devam
ettiğini görürler. Yetkililere sesleniyorum; insan hayatı bu kadar ucuz mu? Bir
an önce köklü bir çözüm getirilmezse tehlikenin boyutlarının büyümesi
kaçınılmaz olacaktır” uyarısında bulundu.
BÖLGEDEKİ SORUN 12
YILDIR ÇÖZÜLEMEDİ!
Gelen cevapta, bölgedeki sorunun devam ettiğini gösteren
yanıtı paylaşan Beko, “İzmir İli, Gaziemir İlçesinde, 1940 yılında (2000
yılında vefat eden) Hasan Yavaş tarafından kurulan ve işletilen Aslan Avcı
Döküm San. ve Tic. A.Ş 'de atık akümülatörden kurşun geri kazanımı ve kurşun
hurdası da kullanılarak rafine edilmiş kurşun üretimi yapılmış ve işletme 2010
yılında faaliyetine son vermiştir. Yıldırım Mustafa IRV ANA (Aslan Kurşun San.
ve Tic. A.Ş. Yönetim Kurulu Eski Üyesi) tarafından İzmir Valiliğine verilen
şikayet dilekçesinde, işletme arazisine cüruf gömüldüğü bildirilmiştir. 2007
yılında yapılan çalışmalar sonucunda şikayete konu atıkların arazi sahasına
gömülü olduğu tespit edilmiş ve alınan numune sonuçlarına göre atığın niteliği
TEHLİKELİ olarak belirlenmiştir” deniliyor. Bu da tehlikenin devam ettiğini
göstermektedir” değerlendirmesinde bulundu.
ASIL SORUMLU ENERJİ
BAKANLIĞI
Çevreyi kasten kirletme sorumluluğunun Enerji Bakanlığı’nın
bünyesinde olan TAEK’e ait olduğu bilgisi ise gelen yanıtta şöyle dile
getiriliyor: “Söz konusu atıklar için, "çevreyi kasten kirletmek"
suçundan İzmir Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulduğu,
"atığın yönetmelik hükümlerine aykırı bertaraf' edilmesi nedeniyle 321 bin
TL idari para cezası uygulandığı bilgisine yer verildi. Yine gelen yanıtta, İş
bu atıklarda; 2005 yılında radyoaktivite tespit edilmesi sonrasında, konuya
İlişkin yetki ve sorumluluk Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'na geçmiştir. Fabrika
sahasında TAEK tarafından inceleme yapıldığı, radyoaktif kaynak olarak Europium
152 tespit edildiği bildirilmiştir. Fabrika sahasının Aslan Avcı Döküm San. ve
Tic. A.Ş. tarafından (TAEK talimatı doğrultusunda) 10 bin 200 ton toprakla
örtülmesi sağlanmıştır. Sahadaki radyoaktif kirlilik ve temizleme çalışmalarının
TAEK’in sorumluluk alanında bulunmaktadır” bilgisi veriliyor.
VALİLİĞİN ÇED
KARARINI MAHKEME İPTAL ETMİŞTİ
Valilik ‘ÇED gerekli değildir’ kararının mahkemece iptal edildiği belirtilen yanıtı da paylaşan Beko, şunları açıkladı: “’Sahada depolanan atıkların yer altı suyunda ve toprakta neden olduğu ağır metal kirliliği nedeniyle 5 milyon 79 bin 900 TL idari para cezası uygulanmıştır. Turanlar A.Ş. 'ye Valilik tarafından ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiş ve akabinde sahada çalışma başlatılmış. İzmir 2. İdare Mahkemesi ise 26.02.2015 tarih ve 2015/85 Esas Numaralı Karar ile ÇED Gerekli Değildir kararının iptaline hükmedilmiş ve üniteler mühürlenmiştir’ deniliyor. Bu bağlamda, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanununa göre; sözü edilen hususlar ‘TAEK tarafından yürütülür’ hükmü ve bu Kanun uyarınca çıkarılan yönetmeliklerde de ‘radyoaktif atıklar’ yönetmelik kapsamı dışında olması nedeniyle, bahse konu atıklar; TAEK tarafından kontrol edilmeye başlanmış olup, sonrasındaki tüm iş ve işlemler de TAEK talimatları doğrultusunda gerçekleştirilmiştir.”