İZSU'nun kesin hesabına onay… 5 milyarlık yatırım!

Çiğdem CANPOLAT GÜÇTEKİN / ÖNCÜŞEHİR - İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Mayıs ayı olağan Meclisinin 2’inci oturumunu bugün gerçekleştirdi.

Belediye Başkanvekili Zafer Levent Yıldır başkanlık yaptığı oturumda İZSU’nin 2024 yılı kesin hesap görüşmeleri yer aldı.

İZSU’DAN 2024’TE 4 MİLYAR 871 MİLYONLUK YATIRIM

Oturumun başında CHP’li Meclis Üyesi Onur Saatli, İZSU’ya ait 2024 yılı sunumu gerçekleştirildi.

Saatli şu ifadeleri kullandı;

“Artan nüfus, iklim değişikliği ve kuraklık koşulları dikkate alınarak hem mevcut şebekelerde yenileme çalışmaları yapılmış, hem de yeni kaynakların devreye alınmasına yönelik yatırımlar gerçekleştirilmiştir. İzmir’in tüm ilçelerine kesintisiz, sağlıklı ve güvenli içme suyu temini sağlanmıştır.

-              2024 yılına ilişkin ekonomik sınıflandırmaya göre bütçe kalemlerinin Genel Toplamında gelir hedeflerinin yüzde 92,5 oranında, gider bütçesinin yüzde 84,23 oranında gerçekleştiği görülmektedir.

-              2024 yılı sonu itibariyle 6.434 personel ile 4.493.242 kişilik bir nüfusa ve 2.121.612 aboneye hizmet verilmiştir.

-              2024 yılında İçme suyu hatlarında yapılan yenileme, bakım onarım çalışmaları, SCADA sisteminde yapılan izleme ve yenileme çalışmalarıyla su kayıp kaçak oranı kent genelinde yüzde 26,77’ye düşürülmüştür.

-              2000 yılında yüzde 50’nin üzerinde olan kayıp kaçak oranı her yıl yapılan yatırımlarla sürekli olarak azalmıştır. İzmir bu oranla en düşük kayıp-kaçak oranına sahip olan 7. şehirdir.

-              16 adet konvansiyonel, 51 adet paket olmak üzere 611.126.683 m3/yıl kapasiteli 67 adet içme suyu arıtma tesisi işletilerek toplam 314.457.735 m3 su şehre verilmiştir.

Önemli Yatırımlar ve İşletme Faaliyetleri

-              Bahse konu yılda 658 km yeni içme suyu hattı imalatı yapılmış,

-              46 adet yeni içme suyu kuyusu imalatı ve 8 adet içme suyu deposu bakımı ve onarımı yapılmış,

-              Tahtalı Barajı Havzası’ndaki kaçak yapılara yönelik çalışmalar kapsamında 1.792 denetimde 3.170 adet idari işlem gerçekleştirilmiştir.

-              Su tasarrufuna yönelik bilinci artırmak amacıyla 26 okulda 2.231 öğrenciye yönelik sunumlar ve etkinlikler düzenlenmiştir.

ATIK SU ALANINDAKİ FAALİYETLER

İZSU Genel Müdürlüğü, 2024 yılında çevre sağlığının korunması, sürdürülebilir şehir altyapısının güçlendirilmesi ve İzmir Körfezi'nin temizliğinin devamlılığı amacıyla atık su yönetimi alanında önemli yatırımlar ve bakım çalışmaları gerçekleştirmiştir. Hem kırsal hem kentsel bölgelerde kanalizasyon altyapısı yaygınlaştırılmış, mevcut sistemlerin bakım ve yenileme çalışmaları yapılmıştır.

Avrupa Birliği standartlarında arıtım yapan 25 ileri biyolojik, 34 biyolojik ve 6 adet doğal arıtım yapan toplam 65 adet atık su arıtma tesisi ile toplam 304.712.885 m3 atık suyun arıtımını sağlanmıştır.

 

Kurumumuz bu alanda, Türkiye’de arıtılan 4 milyar 631 milyon atık suyun yüzde 6,4’ünü, İleri Biyolojik yöntemler ile arıtılan atık suyun yüzde 12’ sini arıtarak yıllardır sürdürdüğü liderliğini korumuştur.

ÇİĞLİ ATIK SU ARITMA TESİSİ 4. FAZ PROJESİ

İzmir Körfezi’ni korumak ve artan nüfusa bağlı olarak oluşan atık su miktarını çevreye zarar vermeden arıtmak amacıyla, Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi’ne ek olarak 4. Faz ünitesinin inşaatı 2024 yılında devam etmiş ve 2025 yılında tamamlanmıştır. Bu proje, ileri biyolojik arıtma teknolojisi ile İzmir’in en büyük çevresel yatırımlarından biri olup Türkiye’nin en büyük atık su arıtma tesisi unvanını tekrar almıştır.

Ayrıca 4. Faz çalışmalarıyla eş zamanlı olarak tesisin ön arıtma üniteleri ve diğer 3 fazın revizyon çalışmaları da 2024 yılında büyük ölçüde tamamlanmıştır.

TORBALI ATIK SU ARITMA TESİSİ 2. ETAP İNŞAATI

İzmir’in hızla büyüyen ilçelerinden biri olan Torbalı’da nüfus artışı, sanayi gelişimi ve yeni yerleşim alanlarının yayılması sonucu mevcut atık su arıtma kapasitesinin yetersiz kalması üzerine, Torbalı Atık su Arıtma Tesisi’nin kapasitesinin artırılması çalışmaları tamamlandı. Küçük Menderes Havzası’nda çevre kirliliğinin önüne geçilmesi konusunda da önemli rol oynayan tesisin kapasitesi 21.000 m3/gün’den 57.000 m3/gün’e çıkarıldı. Tesis bu kapasitesiyle İzmir’in en büyük 2. Arıtma tesisi oldu.

TORBALI YAZIBAŞI AYRANCILAR ATIK SU ARITMA TESİSİ 2. ETAP İNŞAATI

Torbalı ilçesine bağlı Ayrancılar ve Pancar bölgelerinde hızlı kentleşme, nüfus artışı ve sanayi alanlarının genişlemesi ile mevcut Ayrancılar Atık su Arıtma Tesisi’nin kapasitesi artırımı çalışmalarında büyük aşama kaydedildi. 2025 yılında açılışı yapılacak tesisin kapasitesi 6.912 m3/gün’den 35.000 m3/gün’e çıkarılacaktır.

DİKİLİ VE GÜNEYBATI ATIK SU ARITMA TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI PROJELERİ

Çevre koruma ve sürdürülebilir altyapı hedefleri doğrultusunda artan nüfus, yazlık nüfus yoğunluğu ve gelişen turizm faaliyetlerine paralel olarak Dikili Atık Su Arıtma Tesisinde ve körfezin güney aksında bulunan Güneybatı Atık Su Arıtma Tesislerinde kapasite artışı ve modernizasyon projeleri ihale aşamasına gelmiştir.

SEFERİHİSAR ATIK SU ARITMA TESİSİ TERFİ MERKEZİ DENİZ DEŞARJI HATTI

Seferihisar ilçesinde özellikle yaz aylarında artan nüfus ve yoğun yazlık kullanım nedeniyle kanalizasyon altyapısının daha etkin ve sürdürülebilir şekilde işlemesini sağlamak amacıyla, Seferihisar Atıksu Arıtma Tesisi’ne bağlı terfi merkezi ve deniz deşarj hattı çalışmalarında sona yaklaşıldı. 2025 yılında hizmete alınacak proje ile ilçe merkezinde kesintisiz ve güvenli atık su iletimi, yaz döneminde yaşanan taşkın ve koku problemlerinin azaltılması ve Akarca Sahili’nde su kalitesinin arttırılması sağlanacak.

Ayrıca kent genelinde 222 km atık su şebeke hattı imalatı, 1.058 km atık su hattı temizliği ve 197 adet atık su pompa istasyonu bakım ve onarımını gerçekleştirdik.

YAĞMUR SUYU AYRIŞTIRMA ve KÖRFEZ TEMİZLİĞİ ALANINDAKİ FAALİYETLER

YAĞMUR SUYU FAALİYETLERİ

İzmir genelinde, yağmursuyu ve kanalizasyon hatlarının aynı sistemde taşındığı birleşik sistem kanalizasyon altyapısı, yoğun yağış dönemlerinde taşkın, çevre kirliliği ve atık su arıtma tesislerinde yük artışı gibi sorunlara yol açmaktadır. Bu çerçevede İZSU Genel Müdürlüğü, 2024 yılında 67 km yağmur suyu ayrıştırma hattı imalatı yapmıştır. Ayrıca mevcut sistemin sorunsuz işlemesi adına 92 km yağmur suyu hattı temizliği ve 26.777 adet ızgaranın temizliğini gerçekleştirmiştir.

Kentin yoğun yapılaşma alanlarından Konak, Karabağlar ve Bayraklı ilçelerinin altyapısını güçlendirmek ve iklim krizinin yaratacağı su taşkınlarının önüne geçmek için Dünya Bankası’nın TEWFER Programı kapsamında sağlanacak olan 110 milyon Euro’luk finansmanın proje çalışmaları sürdürülmüştür. 3 etaptan oluşan bu dış finansman paketinin 2 etabının ihaleleri 2025 yılında gerçekleştirilmiş, 3. Etabın ihalesinde son aşamaya gelinmiştir.  Bu 3 projelere ek olarak yeni projelerin de kredi kapsamına alınması için hazırlıklar tamamlanmıştır.

Ayrıca Bayraklı, Alsancak ve Çiğli Balatçık’ta da taşkınlara karşı yağmursuyu ayrıştırma projeleri hazırlanmıştır. Bu projelerden Bayraklı 1 ve 2. Etap ile Alsancak’ta yapım çalışmalar başlamıştır.

TARAMA VE TEMİZLİK FAALİYETLERİ

Proje kapsamında ilk etapta Bostanlı Peynircioğlu Deresi’nde 100.000 m3 Çiğli AOSB Deresi’nde 600.000 m3 tarama yapılarak denizle buluştuğu noktalarda 20 cm’e düşen derinlikte gerçekleştirilen tarama faaliyetleri ile derinliğin 4 mt’ ye çıkarılması hedeflenmiştir. Bu kapsamda bugüne kadar 225.000 m3 dip çamuru çıkarılmıştır. 5 yılda 5 milyon m3 hedefine ulaşmak için 2. Çamur tarama ihalesi de yapılmıştır.

Ayrıca körfeze akan dereler başta olmak üzere kent genelinde 935 km dere temizlenmiş ve 227 bin ton malzemenin İzmir Körfezi’ne ulaşması engellenmiştir.

ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YENİLENEBİLİR ENERJİ YATIRIMLARI

İdaremiz tarafından işletilmekte olan tesislerin, elektrik enerjisi ihtiyacının yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak sağlanması için;

-              Menemen Emiralem Stok Sahası ve Karabağlar P 11 pompa istasyonlarında toplam 4,85 MW enerji üreten tesisler işletmeye alınmıştır.

-              13 MW’lık enerji projesi hazırlanmış olup ihale aşamasına getirilmiştir.

-              Ayrıca enerji verimliliği çalışmaları kapsamında, verimi düşen ve yüksek enerji tüketen pompaların yenileme çalışmaları devam etmiştir.

4 ayrı stratejik amaç kapsamında planlanan bu yatırımlar için toplam 4 milyar 871 milyon TL harcanmıştır.”

TEKİN: İZMİRLİ ZANNETTİĞİNİZDEN DAHA AKILLI

Su tasarrufu hakkında sorular yönelten AK Partili Meclis Üyesi Ercan Tekin, “Üzüldüğüm nokta şuydu. BU zam doğru değil ben doğru buluyorum ancak belirli makul seviyede iyileştirme yapabilirsiniz ancak bu o değil demiştik. Bize söylenen ‘biz bilinçlendirme çalışması yapacağız suyla alalı bir eksiğimiz var bu zamların bu bilinçlendirmeye etki edeceğini düşünüyoruz’ dendi. Ben açıkça sunu söyleyeyim: Kötü yönetimlerinizin planlamalarınızın süre uzatımlarınızın nedenini İzmir’e ödetip bir de cezalandırıp böyle bir kılıf bulmanız kabul edilemez. İzmirli zannettiğinizden daha akıllı. 1 Haziran itibari ile bu zamla alakalı çalışma başladı. Bu zamla akalı 31 Aralık 2025 tarihinde gerçekte ne ke kadar su tasarrufu yaptınız görmek istiyorum” dedi.

SAATLİ: 1 YILDIR CİDDİ TASARRUF ÇALIŞMASI YÜRÜTMEKTE

Su tasarruflarının ciddi bir şekilde devam ettiğini ifade eden CHP’li Meclis Üyesi Onur Saatli, “İzmirlinin daha akıllı ve zeki olduğuna sonuna kadar katılıyoruz. İZSU son derece planlı ve disiplinli çalışmaya devam ediyor. Bunun sonucu olarak 1 yıldır ciddi tasarruf çalışması yürütmektedir. 7 bini geçen personel sayısı 6 bin 340’a gerilemiştir. Menemen’deki tesise ödenen para kadar tasarruf sağlanmıştır. Her şeyi söylüyor sayın hatipler ancak neden 4’üncü faiz İzBB’nin kendi kaynakları ile yaptığını söylemiyor” diye konuştu.

KAMIŞ: GEÇEN YIL YAPILMIŞ ÇALIŞMALAR BİLE İŞLEVSİZ KALIYOR

Menemen’deki yatırımların birileri tarafından yol edildiğini öne süren CHP’li Menemen Meclis Üyesi Uyar Kamış, “Menemen’de yapılan yatırımlar birileri tarafından yok ediliyor ve işlevsiz hale getiriliyor. İZSU genel müdürlüğümüz ekonomik olarak kayba uğratılıyor ve kurumun kaynakları israf ediliyor. Bölgenin gelecek yıllara göre ihtiyacı hesaplanır, nüfus dağılımı hesaplanır. Bunlara göre gerekli olan planlamalar yapılır. Bölgenin toplam kişi bası birim su tüketimi hesaplanır. Buna göre çalışmalar yapılır ve imar planlarına işlenir. Tüm bu çalışmalar esas olan ise imar planlarıdır. İmar planları haftalık günlük değil, şehrin kaderini belirlemek amacıyla hazırlanır. Birilerin keyfi istikbali için karar verilemez. Menemen’e İZSU tarafından yapılan yatırımlar bir avuç azınlık tarafından heba edilmektedir. Menemen Belediyesi 5 binlik ve binlik planlara aykırı ruhsat izinleri vermiştir. 2 kat imarlı alanlara 4-6-8 kat imar verilmiştir. 4 ve 5 kat imarlı yerlere ise 17 kata varan yapılar yapılmasına, emsalin 8 olduğu yerlerin oluştuğu görülecektir. Bu yapılar bölge altyapısını çalışılmaz hale getirilmesine neden olacaktır. Yüzlerce inşaat ruhsatını düzenlendiği Menemen’de talepler karşılanamaz hale gelmiştir. Geçen yıl yapılmış çalışmalar bile işlevsiz kalıyor” diye konuştu.

YILDIZ: AK PARTİ’Yİ GÖSTERMEK GEÇMİŞTE YAPILANLARI İNKAR DEMEKTİR

AK Parti Grup Başkanvekili Hakan Yıldız ise, “Eğer siz bir yerin imar planları üzerinden İZSU’nun altyapı çalışmalarına gireceksiniz şunu ıskalamayacaksınız. Bir yerin 5 binlik planlarını İzBB yapar. Bir yerde hukuksuzluk varsa Menemen’de, 5 binlik planlarını İzBB yaptı. Anlattıkları muhtemelen geçmişteki hikayedir. Daha bugün geliyorum Menemen’den battı çıktının ne olduğun herkes bilir. Doğru bilgiyi doğru verelim. Algı yaparak kendi ilçesinde konuşamadıkların, ifade edemediklerini İZSU’da konuşmaya kalkarsa müdahale ederiz. Asıl çevre felaketi bir yerin plansızlığıdır.  Sırf siyaset yapacağım diye Menemen’de kirli bir belediyecilik dönemi yaşamışsınız, şimdi kirli taraf olarak AK Parti’yi göstermek geçmişte yapılanları inkar demektir” dedi.

KAMIŞ: SERDAR AKSOY MADEM SUÇLUYDU NEDEN DIŞARDA?

21B ihalesinden bahsedilmediğini söyleyen CHP’li Meclis Üyesi Uygar Kamış, “5 binlik planlar büyükşehir yapıyor ancak binlik planlara neden ilçe belediyesi uymuyor bunu söylemiyor. 21 B’den ihale edilen ihalelerden bahsetmezsiniz. Menemen’den geçerken hiç dikkat ettiniz mi yüksek katlı binalar planlarda var mı?  İnşaat ruhsat harçları neden almıyor ve devlet zarar uğratılıyor bunu inceleselerdi. AK Parti’nin grup başkanvekilininsiniz şikayet edin. Serdar Aksoy madem suçluydu neden dışarda?” ifadelerini kullandı.

YILDIZ: BİZ ŞİKAYET ETMEDİK

Aksoy’u CHP’lilerin şikayet ettiğini söyleyen AK Parti Grup Başkanvekili Hakan Yıldız, “Haziran ayı gelsin dilek ve temennilerde istediği kadar Menemen’i konuşalım. Niyetini 2’inci konuşmada belli etti. Serdar Bey dönemini soruyor. Biz şikayet etmedik. Partili arkadaşlarınız gidip şikayet etti yargılandı belediye meclisinden Aydın Pehlivan çıktı. Somut bir şey var. Belediye kaybetti. Şimdi iddialarda bulunuyor. Çok açık,  iddia ettiği konu varsa avcılığa gitsinler. Ancak bilgiden uzak aynaya bakmadan, genel kurulu akışını bozma kaygısında bulunurlarsa…” dedi.

ÖZKAN: KİMSEYE TAVSİYE ETMİYORUZ

CHP’li Yağmur Yurdakul Özkan ise, “Burada şu an iktidar da CHP’nin olduğu bir belediye. Arkadaşların şunu kabullenmesi lazım. İktidar biziz ve seyri biz belirleriz. Meclis üyelerinin konuşmalarına müdahale edilmesini talep ediyorum çünkü bunun sonun nereye gireceğini biz bu mecliste gördük. Kimseye tavsiye etmiyoruz” diye konuştu.

EVİN: BİZ SİZE BÜYÜK GELİRİZ

AK Parti Meclis Üyesi Abdulhakim Evin, “Sayın Cumhurbaşkanımızın bir cümlesi ile cevap vereceğim... ‘Biz size büyük geliriz’ bizi yiyemezsiniz. Sayınızın da önemi yok” dedi.

ATMACA: SUÇ TEŞKİL EDEN İŞLER

AK Parti Grup Sözcüsü Uğur İnan Atmaca, “Ortaya konulan iddialara konusu suç teşkil eden işlerdir. 5 binlik planları yapmak İzBB’nin sorumluluğu, binlik planlarda ilçe sorumluluğunda ancak yine İzBB onayı gerekir. Yani planlarda sorun varsa İzBB konum almaktadır. Ben iddiaların doğru olmadığın düşünüyorum. Benim ‘inci dönemim ve geçtiğimiz dönem mecliste ifade ettiklerim hakkında gidip başvuruda bulunarak soruşturulmasını istiyordum” diye konuştu.

YILDIR: İZBB GEREKEN TÜM MÜDAHALELERİ YAPMAKTADIR

Büyükşehir’in gerekli müdahaleleri yaptığını söyleyen Başkan Vekili Zafer Levent Yıldır, “İzBB gereken tüm müdahaleleri yapmaktadır. Hiçbir çekincesi yoktur bürokratlarımızın. Yasa ve mevzuat neyi gerekiyorsa o çerçevede gereken yapılmaktadır” ifadelerini kullandı.

KOCABAŞ: KÖRFEZ KISA SÜREDE TEMİZLENEMEYECEK

Körfeze atıfta bulunan AK Parti Meclis Üyesi Nail Kocabaş, “ Gerçekleri konuşalım. İzmir2de 15 metreküp suyun ne kadar mal oluyor? İzmir’de 99,83 TL. Ankara: 56,78 TL,  İstanbul: 42,37 TL, Eskişehir: 36,4 TL, Adana: 34 TL, Gaziantep: 32,3 TL, Bursa: 27,16 TL, Kayseri: 24,90 TL, Antalya: 24,82 TL... Makasın ne kadar geniş olduğu ortada. Neden İzmirli diğer illere göre bu beledi ödemek zorunda kalıyor?  Çeşme’de dönem dönem su kesintiler oluyordu ancak Onur Bey’in DSİ’yi görev yapmaya çağırması ile… İnşaat aşaması ile 2025 yılında bitecek olan içme suyu hattı var 1 milyar TL civarında maliyeti var. O bölgedeki sorun tamamen bitecektir. 2002-2024 yılları arasında DSİ 52 milyar 282 milyon TL civarında yatırım yapmış. 7 içme suyu hattı da İZSU’ya devredilmiş. Enerji dendi… Sanayi Bakanlığı’nın yaptığı teşvikler var. Bizim 66 tesisimiz var. 22 tanesi bu teşviki alıyor ancak 44 tanesi alamıyor.  Bunun nedeni nedir? ÇED belgesi olmadığı için.  44 tesiste 27 tanesinin geçici belge ile arıtma yapılıyor. Körfezle alakalı daha önce de gündeme getirdik. Arıtma tesislerini yeterli seviye olmadığını ve körfezin kirlendiğini ifade etik. 4’üncü faz 10 yıl gibi uzun sürede açıldı. Bu, bu sorunu giderecek mi? Hayır. Rakamlar ne kadar çok konuşulsa da bu körfez kokmaya, canlılar ölmeye devam edecek. Çünkü o kadar uzun yıllardır yanlış yönetilen şehir öyle bir körfez bıraktı ki kısa sürede temizleme gerçekleşmeyecek” diye konuştu.

ATMACA: İZSU İZBB’NİN SIRTINA KAMBUR OLMUŞTUR

AK Parti Grup Sözcüsü Uğur İnan Atmaca ise, “Bu tabloya göre İZSU 2024 yılında yaklaşık 4,8 milyar TL açık vermiş görünüyor. 2020-2023 arasındaki dört yıllık süreçte İZSU Genel Müdürlüğü, 4 yılda toplamda 2,4 milyar TL bütçe açığı vermiştir. Gelirler artmasına rağmen harcamaların kontrolsüz biçimde yükselmesi nedeniyle mali denge hiçbir yıl sağlanamamıştır. Giderler kontrolsüz bir şekilde artarken, hizmet kalitesi aynı ölçüde yükselmemiştir. Bu tablo hem kurumun mali sürdürülebilirliğini zedeliyor hem de kamunun güvenini sarsıyor. İZSU yıllarca bu kente değer üreten, yatırımlarını kendi kaynaklarıyla finanse eden, hatta elde ettiği fazlaları Büyükşehir Belediyesi'ne aktararak dayanışma gösteren bir kurumdu. Ancak bugün geldiğimiz noktada, ne yazık ki İZSU artık İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin sırtında bir kambur haline gelmiştir. İBB'nin vergi ve SGK borçlarıyla boğuştuğunu anlayabiliyoruz. ESHOT'un kamu hizmeti mantığıyla zararına çalıştığını da kabul ediyoruz. Ama İZSU'nun bu duruma düşmesini açıklayabilecek hiçbir makul gerekçe kalmamıştır.  Bize ne denmişti? "Harcamalar önceliklendirilecek." "İZSU kendi personeliyle iş yapacak, dışarıdan hizmet alımı yapılmayacak." Peki şimdi soruyorum: Bu vaatlerin hangisi tutuldu? Gelinen noktada, söylenen hiçbir şey yerine getirilmemiştir. Giderler kontrolsüz bir şekilde artarken, hizmet kalitesi aynı ölçüde yükselmemiştir. Bu tablo hem kurumun mali sürdürülebilirliğini zedeliyor hem de kamunun güvenini sarsıyor. Ancak en çarpıcı tablo 2024 yılında ortaya çıkmıştır. Sadece bu yıl gerçekleşen bütçe açığı, tam 4,8 milyar TL'dir - yani önceki dört yılın toplam açığının 2 katından fazladır. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse, 2023 yılında İZSU'nun açığı 1,4 milyar TL idi. 2024'te bu rakam 3,4 kat artmıştır. Üstelik bu dönemde gelirlerde yüzde 50 artış sağlanmışken, giderlerdeki artış yüzde 90'a ulaşmıştır. Bu tabloyu sadece ekonomik şartlarla açıklamak mümkün değildir. İZSU gelir üretiyor ancak harcamalarını yönetemiyor. İzmirli vatandaşlar, bu yükün sorumluluğunu zaten fazlasıyla taşımaktadır. Türkiye'nin en pahalı suyunu kullanan İzmirliler, üzerine düşeni yapmıştır. Artık sıra İZSU yönetimindedir: Harcamaları dengelemek, yatırımları önceliklendirmek ve mali disiplini yeniden sağlamak zorundadır. İZSU Genel Müdürlüğü'nün 2024 yılı ihale verileri incelendiğinde, bazı noktaların özellikle dikkatle değerlendirilmesi gerektiği kanaatindeyim. Her şeyden önce, 21/b ve 21/f gibi istisnai pazarlık usulü ihalelerin oranlarının yüksekliği, dikkat çekmektedir. Hizmet alımlarında 26 ihalenin bu yöntemle yapılması ve toplam hizmet harcamalarının yaklaşık yüzde 37'sinin bu kapsamda gerçekleşmesi, açık ihale ilkesinden önemli ölçüde sapıldığını göstermektedir. Benzer şekilde, yapım işlerinde de 11 ihalenin 21/b ile yapılması kayda değerdir. Üstelik bu ihalelerin gerçekleşme oranlarına bakıldığında; mal alımında 21/f usulüyle yapılan bir ihalenin yüzde 103 oranında, yani yaklaşık maliyetin üzerinde bir bedelle sonuçlandığı görülmektedir. Bu, kamu ihale mevzuatının temel prensipleri açısından sorgulanması gereken bir durumdur. Kur farkı, yüksek enflasyon ya da olağanüstü piyasa koşullarının yaşanmadığı bir yılda böyle bir sonucun ortaya çıkması kabul edilemezdir. Genel olarak, Türkiye'de tüm kamu kurumlarında olduğu gibi, ihale sözleşme bedellerinin yaklaşık maliyetin altında kalması beklenen bir durumdur. Bu bir başarı değil, sistemin doğal sonucudur. Dolayısıyla yaklaşık maliyetin yüzde 82'si seviyesinde gerçekleşen ortalama kırım oranı üzerinden bir başarı hikayesi sunmak, hem yanıltıcı hem de teknik olarak hatalıdır” dedi.

KAÇIRILMIŞ BÜYÜK BİR FIRSAT

Sözlerine devam eden Atmaca, “Burada tefwer kredisi örneğini vermek istiyorum. Projelerin detayına inildiğinde eksiklikler daha net şekilde ortaya çıkıyor: 1. LOT 1 (Proje bedeli: 41,9 milyon Euro  / İhale maliyeti: 16,5milyon Euro ) 25,4 milyon Euro 'luk iş ihale kapsamına alınmamış. Yani projenin yüzde 60'ı… Bu üç kalem birlikte değerlendirildiğinde: İhaleye çıkılabilen işlerin toplamı: 38,5 milyon Euro , Planlanan toplam bütçe: 110 milyon Euro  Toplamda 71,50 milyon Euro 'luk işin eksik kaldığı, yani projelerin sadece yüzde 35'lik kısmının hayata geçirilebildiği görülüyor. Sonuç olarak, hem finansal kaynakların etkin kullanılmaması hem de projelerin zamanında ve tam kapsamlı planlanamaması nedeniyle yaklaşık 70 milyon Euro 'ya yakın iş ya eksik ihale edilmiş ya da tamamen İhale dışı kalmıştır. Bu durum, hem kamu kaynaklarının verimsiz kullanımı hem de kent altyapısı adına kaçırılmış büyük bir fırsat anlamına gelmektedir. Izsu yönetimi daha düşük kredi kullanımını bir başarı hikayesi gibi anlatmaktadır. Bu kesin olarak yanıltıcı bir bilgidir. Bölgenin ihtiyacı kapsamındaki işlerin tamamı ihale kapsamına alınmadı, rakam bu yüzden aşağı düştü. Yani iş ucuza verilmedi. Kamu alımları 2024 yılı izleme raporunun 11. Sayfasına bakılması durumunda, Türkiye geneli ihalelerin yaklaşık maliyetin yüzde  82 'si tutarında gerçekleştiği görülecektir. İZSU Genel Müdürlüğü'nün 2024 yılı harcamalarına ilişkin "doğrudan temin ile yapılan alımların türüne göre dağılımı" incelendiğinde, toplamda 1.412 adet doğrudan temin işlemi gerçekleştirildiği ve bu alımların toplam sözleşme bedelinin 666,8 milyon TL'yi aştığı görülmektedir. Bu rakam, açıkça ifade edilmelidir ki, çok yüksek bir doğrudan temin hacmine işaret etmektedir. Açık ihale usulü, Kamu İhale Kanunu'na göre temel kuraldır. Doğrudan temin ise yalnızca belli koşullarda ve sınırlı miktarda kullanılabilecek istisnai bir yöntemdir. Ne var ki bu tabloya baktığımızda, doğrudan temin yöntemi adeta kural haline gelmiş; özellikle hizmet ve mal alımlarında sıkça tercih edilmiştir: Sadece hizmet alımlarında 521 adet talep doğrudan temin ile yapılmış, bunun karşılığı olarak 310,5 milyon TL harcanmıştır. Mal alımlarında ise 855 işlem ile yaklaşık 339,7 milyon TL tutarında bir doğrudan temin yapılmıştır” dedi.

KURUMSAL GÜVEN AÇISINDAN ELZEM

Atmaca son olarak ise, “Bu veriler gösteriyor ki, İZSU'nun birçok alımı ihale dışı yöntemlerle gerçekleştirilmiş; rekabet ortamı yaratılmamış, şeffaflık ve kamu yararı ilkeleri göz ardı edilmiştir. Üstelik bazı kalemlerde doğrudan temin limitine "yakın" yapılan işlemler olduğu da tabloda belirtilmiş; bu da mevzuatın sınırlarında dolaşıldığı izlenimini vermektedir. Kamu kurumlarının temel görevi, kamu kaynağını rekabetçi, şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde kullanmaktır. Bu nedenle; Açık ihale usulünün istisna değil, gerçek anlamda esas hale getirilmesi gerekmektedir. Doğrudan temin uygulamalarının sayısı ve tutarı mutlaka kontrol altına alınmalı, limit aşımı ya da sınırda dolaşan talepler denetime açılmalıdır. Mevzuatın sağladığı kolaylıkların alışkanlığa dönüşmesi, kurumsal etik ve mali disiplin açısından ciddi bir risktir. Son olarak şunu sormak istiyorum: Bu kadar yüksek tutarlı hizmet ve mal alımlarında neden açık ihale tercih edilmemiştir? İlgili yöneticilerin bu sorulara şeffaf ve net yanıtlar vermesi, kurumsal güven açısından elzemdir” ifadelerini kullandı.

ALTINKESER: AN İTİBARİ İLE KAÇINCIYIZ?

MHP Grup Başkanvekili Bahadır Altınkeser, “4’üncü faz önemli bir proje. İlk 3 fazın 2000 yıl öncesi açıldığını düşünürsek 4’üncü faza hep brikte şahit olduk. Umarım körfez kurtuluşunda önemli bir yere sahip olur. Arıtma kapasitesi günlük 820 bin tona çıkmış. Körfezdeki kirliliğin en büyük nedeni arıtma tesisinin tam kapasite ile çalıştırılmadığı olduğunu düşünürsek bu artış önemli. Arıtılan suyun Menemen Ovası’na verilmesi çok daha önemli.  İZSU ile ilgili Cemil Bey’in seçim vaatleri vardı. Hangileri gerçekleşti ya da hangileri gerçekleştirilecek? 65 yaş üstü emekliler için 4 metreküp suyu ücretsiz vereceğiz demişti. Sonrasında ihtiyaç sahibi emeklilere diye revize edilmiş. Öğrencilere yüzde 50 indirimi başlatacağını vaat etmişti. Bunla ilgili bir indirim olduğunu bilmiyorum. Şu fiyatlarında kademeli olarak indirime gidileceği açıklanmıştı. Geçen olağanüstü kurulda eleştirdik 0-4 metreküp sadece yüzde 25’i kapsıyor. Bunun 0-10 metreküp arasına çıkarıldığında faydalı olacağını düşünüyorum. Cemil Bey göreve geldiğinde 33 TL ödeyen vatandaşlar bugün 73 TL ödüyor. En uygun su İzmir’de olacak demişti sayın başkan. Bu vaatle ilgili 10 ayı kaldı. An itibari ile kaçıncıyız?   Personel sayısına baktığımızda 161 kişi sadece düşmüş. Personel sayısını bütçe giderini yüzde 38’ini oluşturuyor. Mali dengeyi dengelemek işçin umarım  emekli olan personellerle personel sayısı kademeli olarak düşürülür. İZSU biz yüzde 74 başarılıyız diyor. Bir hedef koyarsınız ortya hedeflerine ulaşıyorsanız başarılı ulaşamıyorsanız başarısızsınızdır. Tutturulamayan hedeflere başarılı denmiş onu altındakine iyi denmiş, sıfıra yakın rakamlara gerileme denmiş. Bu rakamlar yola çıktığımızda 176 performansın hedef ve üstü sayısı sadece 35. Bu da demek oluyor ki hedef tutturma oranı yüzde 20’dir” dedi.

İNANÇ: KÖRFEZİ HEP BİRLİKTE TEMİZLEMELİYİZ

Körfez çalışmaları hakkında konuşan CHP Grup Başkanvekili Altan İnanç, “2 önemli noktada yoğunlaşıldı. Bunlardan biri kentin içme suyu meselesi, diğeri körfez meselesi.  Bu konulara sadece yerel yönetimler ya da sadece merkezi hükümet tarafından bakılmasını eksik kalacağını düşünüyorum. Bu süreçlerde sorumluluk çeşitli kurumlara dağıtılmış durumdadır. Körfezin kirletilmemesi ve içme suyunu sağlanması siyaset üstü değerlendirilmelidir. Körfez İzmir’in gözbebeğidir. Ne kadar temiz olursa, gözbebeği gibi bakılırsa o kadar önemlidir. İçme suyu önemli. Mevsimsel etkiler anlamında da önemli Bunu için İZSU Master Plan çalışması da başlatmış durumdadır. Bu tamamlandığında temiz su ihtiyacının kazandırılması için önemli planlamalar yapılacaktır.   Biz İzBB olarak üstümüze düşeni yapmaktayız. Hükümetin bu yıl yatırım bütçesinde görmemekle birlikte daha çok baraj yatırımı yapmalıdır. Gördes Barajı’nda olduğu gibi yatırımları ve kaynağı verimsiz kullanmamalıyız. Hükümet bunları yaparken bizler de İzBB olarak devletin sağladığı kayıp kaçağı en aza indirerek verimliliği sağlamalıyız. Körfezi belediye temizlesin denmesi doğru bir bakış açısı değildir. Körfezi hep birlikte temizlemeliyiz. Ülkenin bir tarafındaki körfezi temizlemek için yüzde 75 kaynak aktarıp İzmir Körfezi’ni temizlemek için hiç kaynak ayrılmaması doğru değildir” diye konuştu.

YILDIR: KENT İÇİN BÜYÜK BİR KAZANIM OLACAK

Son olarak konuşan Başkan Vekili Zafer Levet Yıldır, “Bir temel su sorunumuz var ve tüm hatipler buna denildi. Diğeri de körfezin temizliği. Körfezin temiz olması halinde körfezi sahilinin şeklide değişecektir ve kent için büyük bir kazanım olacaktır. Yasal olarak Çevre Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Tarım Bakanlığı bu konularda çok daha yetkili, sorumlu ve olanaklara sahip.  Gediz geçtiği illerden kirlikleri de sürekli taşıyor. Gediz’den beslenen tarlalar araziler var. Bir an önce Gediz’in elden geçmesi önlemler alınması ilgili kentlerin önlem alması gerekiyor” dedi.