İzmir’de yaşanan 30 Ekim depremi sonrası kent içinde fay
hatlarının genel durumunun ve yol haritası belirlenmesi amacıyla İzmir Büyükşehir
Belediyesi, Orta Doğu ve Teknik Üniversitesi’yle (ODTÜ) Depremsellik
Araştırması ve Zemin Yapısı ile Zemin Davranış Özelliklerinin Modellenmesi
Ortak Hizmet Projesi protokolünü imzalamıştı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Milliyetçi Hareket Partili
Meclis Üyesi ve Jeoloji Mühendisi Alpaslan Koparal, protokol hakkında
görüşlerini bildirdiği bir basım bülteni yayımladı.
Koparan’ın protokol hakkında yaptığı eleştiriler ise şöyle;
Önerilen proje Kapsamında yapılması düşünülen iş
paketlerinin önemli bir kısmı yapılmış, geri kalan kısmı da 13.07.2021 günü
açıklanan Tübitak ın desteklediği projeler kapsamında yapılmasına karar
verilmiş projelerdir. Dolayısıyla ODTÜ ile imzalanması istenilen protokol
kapsamındaki iş paketlerinin önemli bir bölümü daha önce tamamlanmış projeler
veya Tübitak tarafından yeni desteklenmesine karar verilen projeleri
içermektedir.
İzmir Büyükşehir Belediyesi ile ODTU arasında hazırlanan
hizmet protokolü kapsamında iş paketi olarak gösterilip de aslında DEÜ-Deprem
Araştırma ve Uygulama Merkezince ve diğer araştırmacılarca tamamlanmış olan
projeler aşağıda verilmiştir:
DAUM tarafından yapılan TÜBİTAK-1001 ve TÜBİTAK-1007-KAMAG
projeleri;
1- İzmir metropolü ile Aliağa ve Menemen ilçelerinde
güvenlikli yapı tasarımı için zeminin sismik davranışlarını modellenmesi
projesi kapsamında yapılan yapılmış olan çalışmalar
- alüvyon zemin tabakalarının dinamik zemin davranışı
- zemin profilinin deprem büyütme parametreleri ile
sıvılaşma potansiyeli
- faylanma mekanizması ve sismolojik veriler
- yüksek yapılaşmaya yönelik tasarım tepki spektrumları
- Zemin büyütme haritaları
- Kuvvetli yer hareketi istasyonları kurulumu-İzmirNet
2-İzmir İli Yerleşim Alanından Geçen Diri Fayların Paleosismolojisi
projesi yeni tamamlanmıştır. Bu proje kapsamında izmir metropol alanına yakın 5
fay üzerinde hendek açılarak paleosismolojik özellikleri ortaya konmuştur.
-İzmir Fayı- Seferihisar fayı, Tuzla Fayı, Gülbahçe Fayı ve
Yağcılar Fayı çalışıldı.
-Fayların türü, segment uzunlukları, kinematik verileri
-Deprem üretme potansiyelleri
-Deprem üretme periyotları
-Son ürettikleri deprem
-Son depremden sonra geçen zaman belirlenmiştir:
Afet İşleri Genel Müdürlüğü (AFAD) Deprem Daire Başkanlığı
Ulusal Deprem Araştırma Programı (UDAP) Projeleri (2016-2018)
1- İzmir Balçova Segmenti Boyunca Heyelan Hareketlerinin
DInsar ve LİDAR Yöntemleri İle Belirlenmesi ve İzlenmesi
2- Afet ve Acil Durumlar Sonrası Halkın Toplanma Alanlarına
İlişkin Kriterlerin Belirlenmesi ve Değerlendirme Yönteminin Oluşturulması,
İzmir Kenti Örneği
Tübitak Deprem Araştırmaları Özel Çağrısı kapsamında
13/07/2021 tarihinde desteklenmesine karar verilen projeler
1-İzmir İl sınırları içinde yer alan Holosen-Kuvaterner
yaşlı fayların Paleosismolojisi. Bu proje kapsamında İzmir il sınırları içinde
kalan 8 fay üzerinde hendek açılarak palerosismolojik çalışmalar
gerçekleştirilecektir.
Bergama Fayı, Zeytindağı Fay Zonu, Güzelhisar Fayı, Yeni
Foça Fayı, Menemen Fay Zonu, Mordoğan Fayı, Kemalpaşa Fayı, Dağkızılca Fayı ve
Gümüldür Fayı çalışılacaktır.
2-Ege Denizinde sismik etkilerle Tsunami oluşum ve
kıyılardaki etkilerinin olasılıksal Analizi, çevrimiçin etkileşimli olaslılksal
tsunami bilgi sistemi
3-30 Ekim 2020 (Mw:6.9) Sisam depremi sonrası post-sismik
deformasyonun izlenmesi ve İzmir çevresinin deprem tehlike analizi
4-30 Ekim 2020 depreminden en çok etkilenen İzmir-Bornova
Havzasının yerbilimsel özelliklerinin belirlenmesi
5-Foça-Karaburun açıkları aktif tektoniği ve
stratigrafisinin incelenmesi
6- Sığacık ve Kuşadası körfezindeki diri faylar Tübitak ve
DEÜ-Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün ortak çalışması ile Mayıs ayı sonunda Piri
Reis gemisiyle haritalanmaya başlanmıştır. Bu proje kapsamında da Eylül ayında
denizaltındaki birimlerden karotlar alınarak denizaltındaki fayların deprem
üretme potansiyelleri saptanacaktır.ITU-Tubitak Mam..DEU.. AFAD...
7-İzmir İl Sınırları içerisinde yer alan Holosen -Kuvaterner
Yaşlı Fayların Paleosismolojisi Afyon
üniversitesi, DEÜ
8-İzmir ve Çevresinin Depremselligine neden olan jeodinamik
yapının jeofizik ve jeodinamik veriler ile analizi ve jeolojik yorumu DEÜ
9- İzmir ve Çevresinin Depremselligine neden olan jeodinamik
yapının jeofizik ve jeodinamik veriler ile analizi ve jeolojik yorumu DEÜ
Bunun yanında Dokuz Eylül Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği
Bölümü İzmir ili ölçeğinde 50 yıldan beri 1/25.000, 1/5000 ve 1/1000 ölçeğinde
jeolojik haritalama çalışmaları yapılmaktadır. İzmir ilinin yerel bir
üniversitesi olarak haritalama çalışmalarının tümü envanterlerinde mevcuttur. Bu haritaların revizyonu bölüm
tarafından çok kısa bir süre içinde yapılabilecektir.
Ayrıca Protokol işin teknik şartnamenin de yüklenici
tarafından hazırlanacağını ve bunun bedelininde belediye tarafından
ödeneceğini göstermektedir. Teknik
şartnamesi olmayan bir işin bedeli neye göre ve nasıl belirlenmiştir?
Bu denli hassas bir bilimsel çalışmanın müşavirlik ve
kontrollük hizmetini kim yürütecektir?
Saha ve arazi çalışmaları, yüklenicinin vereceği kararlar ve
yapacağı tüm çalışmaların denetime tabi tutulmaması ileriye dönük büyük
sorunları da muhtemelen beraberinde getirecektir... Gibi soru işaretli
konularda ortadadır.
Yukarıdaki bilgilerden de anlaşıldığı üzere İBB ile ODTU
arasındaki protokol gereğince yapılması istenen çalışmaların önemli bir kısmı
Dokuz Eylül Üniversitesi ve/veya diğer araştırmacılar tarafından yapılmış veya yapılmaktadır. Adı
geçen protokolün kabul edilmesi mükerrer çalışmalara neden olacağı için, hem
zaman israfi, hem maddi kaynakların gereksiz yere harcanması açısından son
derece sakıncalıdır.
Bunun yerine var olan yapı stoğunun depreme karşı
dirençliliğinin ortaya konmasını sağlayacak kentsel dönüşün çalışmalarına
öncelik verilmelidir.
Bu kapsamda Dokuz Eylül Üniversitesinin İZMİR İLİNDE
DEPREMDEN KAYNAKLACAK RİSKİ AZALTMAK İÇİN önerdiği BÜTÜNLEŞİK İZMİR DEPREM
SENARYOSU VE DEPREM MASTER PLANI (BİZDEMAP) projesine kulak ve fırsat vererek
mükerrer çalışmaların yapılmasından kaçınılarak ODTÜ ile yapılacak protokolün
neden olacağı olası israf önlenebilir.